Сув етишмей, чачыв майданлар кемий

Чараны гиришив сёз булан районну башчысыны биринчи орунбасары Ибрагьим Абдулмежитов ачды ва юрютдю. Ол залдагъылар булан саламлашып битген сонг шо гюн арагъа салынып ойлашылажакъ масъаланы малим этди. Шо гюнгю чарада районну юрт хозяйство продукталар болдрувчуларын сугъарыв сув булан тайышывсуз кюйде таъмин этив масъала арагъа салынып ойлашылды.

Районну юрт хозяйство продукталар болдурувчуларын сугъарыв сув булан таъмин этмек учун районну сугъарыв къурумуну коллективи язбашда, яйда авлакъланы сугъарыв сув булан таъмин этмек учун татавулланы, кёллени онгарывда этилген ва гележекде этме гёз алгъа тутгъан планланы гьакъында ФГБУ «Минмелиоводхозну» бизин райондагъы филиалыны ёлбашчысы Казбек Гьамзатов гьисап берди. Ол ­оьзюню къысгъаракъ сёйлевюнде оьзю ёлбашчылыкъ этеген къурумну коллективи районну юрт хозяйство продукталар болдурувчуларын сугъарыв сув булан таъмин этмек учун кёллени, татавулланы язбашгъы сугъарыв ишлер башлангъынча этген ишлени аянлашдырып сёйледи. Казбек Гьамзатов районну территориясында чыгъагъан ерли булакъланы суву хыйлы аз болгъанны ачыкълашдырды. Шо саялы юртлу загьматчылар сезонлукъ сугъарыв ишлени вакътисинде, айрокъда Уллубийавул юрт муниципал къурулувну юрт хозяйство продукталар болдурувчулары сугъарыв сувну къытлыгъын бек сезелер.

Оратор жыйында сёзюн тамамлай туруп, гележекде районну юрт хозяй­ство продукталар болдурувчуларын сугъарыв сувгъа бакъгъан талапларын яшавгъа чыгъармакъ учун, районну ёлбашчылары, оьрде токътагъан къуллукълар булан бирликде районну территориясында 12 кёл къурма гёз алгъа тутгъанын эсгерди.

Жыйында сугъарыв сувлагъа байлавлу, районда юрт хозяйство топуракъларыны ишлетивге жаны авруйгъан, районну юрт хозяйство управлениесини ёлбашчысы Шагьабитдин Мустапаев сувну масъаласын танкъыт этип, бар кемчиликлени ачыкъ этип сёйледи.

“Буссагьатгъы вакътиге районда 10247 гектарда сугъарылагъан топуракълар бар. Районда аслу гьалда юрт хозяйство оьсюмлюклени сугъарывда ерли сувлар къоллана. Бир, эки номерли сув чыгъарагъан насослар ишлесе Солакъ оьзенни суву булан да пайдаланма бола”,- деди Ш.Мустапаев.

Ш.Мустапаев оьзюню сёйлевюнде районну ичинде бар сугъарыв сувлар авлакълагъа дёрт сув татавуллардан таба етишдирилегенни эсгерди. Олар: «Гьели-Паравул», «Бекенез татавул», КОР ва Жанга татавул.

Районну ичинде бар 10247 гектар топуракъланы 8059 гектары КОР-дан таба сугъарыла. Сувну масъаласы итти токътагъаны саялы, 8059 гектар сугъарылагъан топуракъланы 5278 гектары асывлу къоллана. Шону ичинде 1958 гектары юзюмлюклер, 545 гектары бавлар, 550 гектары овош ва бахча ­оьсюмлюклер, 90 гектары отлавлукълар, 640 гектары ем культуралар, 1500 гектаргъа ювугъу ашлыкълар ва оьзге оьсюмлюклер.

2023-нчю йылда КОР-дан таба сугъарылагъан 2800 гектар топуракълар ишлетив оборотдан чыкъ­гъан. Оратор оьзюню сёйлевюнде ону себеплерин де ачыкълашдырды: биринчи себеп – сув чыгъарагъан насослар ва быргъылар бузукъ. Масала, гетген йыл насослар бир гюн сама ишлемеди. Экинчи себеп буса – бир-бир участкаларда топуракъны тюбюндеги сувлар уьст къатлавлагъа ювукъ, шоллукъда тузлангъан.

Гьели-Паравул татавул.

Бу татавулну суву булан 1271 гектар топуракъланы сугъарма бола. Бугюнге шо топуракъланы 546 гектары асывлу къоллана.

2023-нчю йылда Гьели-Паравул татавулдан таба сугъарылагъан 700 гектар топуракълар ишлетивден чыкъгъан. Аслу себеп – ерли булакълардан чыгъагъан сувлар бек аз болгъанлыкъ.

Ш.Мустапаев районну территориясында сугъарыв сувну масъаласыны гьакъында айта туруп, сув чыгъарагъан насосланы ишге салмакъны масъаласыны уьстюнде мекенли кюйде ишлеп, тапшурувлагъа жаваплы янашып иш гёрюлмесе, топуракъланы къоллавну гьалы бузукълашма болажагъын яшырмады. Шоллукъда, 2023-нчю йылда 3800 гектар сугъарыв сувсуз къалгъанын да аян этди. Докладчы чарада сёзюн давам эте туруп, бу йыл районну башчысы Магьмут Амиралиевни тапшурувуна гёре районда 200 гектаргъа янгы емиш, 200 гектаргъа юзюм бавлар салма тарыкъны билдирди. УСХ-ны касбучулары тапшурувланы гьар муниципал къурулувну башчысына етишдирилгенин де малим этди.

Районну башчысыны тапшурувун яшавгъа чыгъармакъ учун юртланы башчылары масъалагъа жаваплы янашма тюше. Орнатылмагъан емиш, юзюм бавлар саялы жыйынлар да УСХ-ны атына танкъыт этилмесин, не себепден тапшурув яшавгъа чыкъмагъанына топуракъланы ессилери, юртланы башчылары жавап берме тарыкъ. УСХ-ны янындан тарыкълы кёмеклени этме гьазирбиз.

Озокъда, терекни, борланы орнатып къойгъан булан битип къалмай, оьсюв болжалында бала терекни 4-5 керен сама сугъарма тарыкъ. Шо саялы КОР-гъа бегитилген топуракъланы сугъарыв сув булан тайышывсуз кюйде таъмин этмек учун насослар апрель айдан башлап август ай болгъунча ишлеме тарыкъ.

Шагьабутдин Мустапаев оьзюню сёйлевюнде хозяйствоара «Гьамзат-татавулдан» таба авлакълагъа чыгъагъан сув Къурбуки, Къарабу­дагъгент юртланы юрт хозяйство продукталар болдурувчуларыны сувгъа бакъгъан талапларыны 30 процентин кютегенни, яй айларда ерли сувлар Уллубийавулгъа чыкъмайгъанны аянлашдырды.

КОР-ну техника къуллукъларын кютюв ФГБУ «Управление Дагмелиоводхозну» Къарабудагъгент юртдагъы филиалыны коллективине тапшурулгъан. Бирликде оьтгерилген тергевлер исбат этеген кюйде, каналны боюндагъы бузукъ ерлерине капитал ремонт талап эте, бир-бир гьавузлардагъы шлюзлени алышдырма герегин де айтып берди.

Чарада оьзюню гьасил чыгъарып сёйлевюнде районну башчысыны биринчи орунбасары И.Аб­дулмежитов районну юрт хозяйство продукталар болдурувчуларын сугъарыв сувгъа бакъгъан талапларын яшавгъа чыгъармакъ учун бирликде иш гёрме чакъырды.