Бирликге етер зат ёкъ

ХХ-нчы асруну башында Россияны тарихине бек уллу алмашынывлар гелтирген агьамиятлы агьвалатлар болгъан. Озокъда, о агьамиятлы агьвалатлар бизин гёзел Тав элибизни тарихине ва талигьине кёп уллу таъсир этген. Ондан сонг болгъан уллу алмашынывлар Дагъыстанны гьар-бир тармагъыны оьсювюнде аслу роль ойнагъан.

Демек, 1920-нчы йылны ноябр айыны 13-14-нде Темирхан-Шурада Дагьыстанны халкъларыны Гезиксиз съезди оьтгериле. Шо оьтгерилген съездде Дагъыстанны халкълары оьзле­ни къысматын, яшав ёлун Россия булан байламагъа токъташа. Шону гёз алгъа тутуп, Дагъыстанны халкълары РСФСР-ни ичинде Дагъыстан АССР-ни къурмакъ деген Декларацияны къабул эте.

Шоллукъда: 1921-нчи йыл январ айны 20-нда ВЦИК-ни Центральный Комитети РСФСР-ни ичинде Дагъыстан АССР-ни къурмакъ деген Декрет къабул эте. 1921-нчи йыл декабр айда Советлени Бютюн дагъыстан учредительный съезди Дагъыстан АССР-ни Конституциясын къабул эте, республика ЦИК-ни ва Совнаркомну сайлай.

Арадан оьтген 100 йылны узагъында республикабыз артда къалагъан, осал региондан производство — экономика байлыгъы булангъы, билим берив, савлукъ сакълав, спорт, маданият, илму, адабият оьсювю булангъы субъектге айлангъан. 2010-нчу йыл декабр айны 15-нде кёп миллетли Дагъыстанны тарихинде бирдагъы-бир уллу агьвалат болду. Демек, Дагъыстанны халкъ­ларыны III Съезди оьтгерилди. Шо съездде республикада янгы байрам оьтгермеге къарар чыгъарылгъан. ДР-ни Президентини 2011-нчи йылны июль айыны 6-нда къабул этилген къарары булан 15-нчи сентябрде Дагъыстанны асгерлери Надир-Шагь­ны черивлерин тозгъан гюн – Дагъыстанны халкъ­ларыны Бирлигини гюню деп билдирилген.

Дагъыстанны халкълары оьзюню бирлигин, татывлукъда ва дослукъда яшайгъанын, оьз элин тыш душманлардан къоруйгъанын 1999-нчу йыл-да да бютюн Россияны ва дюньяны халкъына аян этди. Шо гюнлерде бизин халкълагъа Россияны армиясы оьзюню кёп уллу кёмегин болдурду. РФ-ни Гьукуматыны ёлбашчысы Владимир Путин: “Дагъыстанны халкъ­ларыны бирлиги, дослугъу, татывлулугъу, къоччакълыгъы, оьз Ватанын сюегенлиги – бютюн Россияны тозулмагъа къоймады!”-деген.

Булай терен маъналы сёзлер кимге буса да айтылмай.

Артдагъы йылланы узагъында бизин республикабызгъа “террорчулукъ” деген аврув да къопгъан. Бизин арабызгъа оьчлю, питне, къалмагъал гьислени тувдурмакъ муратда бир тайпалар бек къасткъылып айланалар. Олар оьзлени сыдраларына аслу гьалда оьсюп гелеген яшёрюмлени ва жагьиллени къуршай. Гертилей де, яшёрюмлер мекенли гьакъылгъа токътамагъан, “бишмеген”, не затгъа да инана. Шо саялы да, террористлер оланы кишенлемеге, къолгъа алмагъа айлана.

Бизин жамиятыбызны арасына сувукълукъ гелтиреген бирдагъы-бир аслу себеп – урушбатчылыкъны генг кюйде яйылыву.

Шо саялы да, халкъны бирлиги янгыз душман булангъы ябушувда болмагъа герек тюгюл. Шолай бирлик, сыкълашыв яхшы ва рагьмулу ишде де болмагъа тарыкъ. Жамият-сиясат, социал-экономика, ругь-эдеп, маданият, адабият, спорт ва оьзге аралыкъларда да бирлик ва дослукъ болмагъа герек.

Бизин республикабызны топура-гьыны яртысындан къолайын тавлар елеген. Олай да, уьлкебизде денгиз ягъа бойлар, тюзлюклер ва тавтюп районлар бар.

Бизин республикабызны топурагъыны майданы 50,3 минг квадрат километр бар. Яшайгъан адамланы санаву — 3 миллионгъа ювукъ. Олай да, республикабызны ичинде 10 шагьар, 42 муниципал район бар.

Дагъыстанны ерли миллетлерини санаву 14 бар. Шо тиллерде телеви-дениеден ва радиодан берилишлер юрюле, басмаханалардан газетлер ва журналлар чыгъарыла, школаларда яшлагъа дарслар ­оьтгериле. Дагъыстанны спортсменлери, айрокъда кочаплары, савлай дюньягъа айтылгъан. Сонг да, Дагъыстанны халкъларыны милли адатларына, къонакълайгъан кююне оьзге пачалыкъланы вакиллери де сукълана.

Муна, тангала-бирисигюн, 15-нчи сентябрде, бизин уьлкебизни тахша-гьары Магьачкъалада, Дагъыстанны халкъларыны Бирлигини гюнюне багъышланып, уллу шатлыкълар, байрам чаралар оьтгерилежек. Шо мажлисде бары да дагъыстанлылар ортакъчылыкъ этмеге борчлу.