Тенги ёкъ бажарывлу адам эди
Кёп миллетлени вакиллери яшайгъан Дагъыстангъа автономия берилгенли бу йылны башында 100 йыл тамамланды. Дагъыстанда Совет гьакимлиги токъташдырылгъанча, ачлыкъда, языкълыкъда, къарангылыкъда яшагъан дагъыстанны халкъларына автономия шат, эркин яшав къурма уллу имканлыкълар берген, яшавну тангаласына инамлыкъ тувдургъан. Дагъыстанлылар Совет автономияны гётерилген ругь булан къаршылагъанлар. Оьтген 100 йылны ичинде республика яшавну бары да къатлавларында танымасдай алмашынывлар болгъан.
Озокъда, Дагъыстан республика оьтген 100 йылны ичинде социал-экономика оьсювде етген зор оьрлюклерде уллу наслуларыбызны вакиллерини аслам къошуму болгъан.
Бугюн биз бизин районда, ачыкълашдырып айтгъанда Къарабудагъгент юртда техникагъа бакъгъан якъда тенги ёкъ бажарывлу адамланы бири, оьзюню къайратлы загьматы, бажарывлулугъу, ишге берилгенлиги булан халкъ арада, районну ёлбашчыларыны арасында уллу абуру бар адамны загьматда етишген уьстюнлюклери булан таныш этме гьаракат салгъанбыз.
Шо адам – Гьажи Амиралиев. Ол – гетген асруну замандашы. Гь.Амиралиевни паспортунда язылгъан кюйде, 1911-нчи йылда Къарабудагъгент юртда тувгъан. Ол Къарабудагъгент юртну Сергендиравулунда яшай эди. Мен де шо авулдан экенге гёре, мен гиччи заманымдан берли эртен, ахшам мотоциклет булан ону ишге бара, геле туруп кёп гёргенмен. Амма Гьажи агъавну авулну очарында тамазалар булан олтуруп гёргеним эсимде ёкъ. Неге тюгюл, ишлейген адамланы очарларда олтурма чоласы аз бола. Гьажи Амиралиевни буса бир де бош заманы болмагъан деп айтма боламан. Ол техниканы яхшы бажарагъангъа гёре авулдагъылар бузукъ мотоциклетин, оьзге техникасын онгарма огъар кёп гелтире эдилер.
Давдан алдагъы йылларда республиканы экономикасын, юрт хозяйство производствону гётеривде, юрт хозяйство продукталар болдурувда ва ону пачалыкъгъа тапшурув планланы болжалдан алда яшавгъа чыгъармакъ учун адамлар гётерилген ругь булан загьмат тёгюп ишлеп гелгенлер.
Гь.Амиралиев гиччиден берли техникагъа гьасирет, ону яхшы бажарагъангъа гёре, ол Манасдагъы машин-трактор станциягъа трактористни кёмекчиси болуп ишлеме ишге тюшген. Жагьил механизатор топуракъланы ишлетивде уллу бажарывлулукъ, усталыкъ гёрсетип, гюнлюк тапшурувларын хыйлы артыкъ этип толтуруп юрюй. Гь.Амиралиев 1958-нчи йылда Манасдагъы машин-трактор станцияда къысгъа болжаллы механизаторлар гьазирлейген курсланы битдирген ва шондан сонг ону МТС-де 3 номерли трактор бригаданы бригадири этип белгилей.
Гь.Амиралиев башчылыкъ этеген бригаданы механизаторлары районну хозяйстволарыны авлакъларында айлар булан гече-гюн къалып, топуракъланы ишлетивде загьматны уьлгюсюн гёрсетип ишлеп гелгенлер. Шо вакътилерде мол тюшюмлеге кюрчю салывда сюрюв ишлени сан янына бек тергев бериле болгъан. Бригадирлер линейка булан сюрювню, харшны теренлигин тергей эди. Тийишли теренликде сюрюлмеген участкалар къабул этилмей эди.
Гьажи Амиралиев тапшурулгъан ишге оьзю де жаваплы янаша, бригаданы механизаторларындан да шолай жавапчылыкъны талап эте болгъан.
Алдагъы девюрде адамланы загьматгъа ругьун гётеривде загьмат оьчешивге айрыча агьамият бериле эди. Коллективни арасында социалист ярышлар генг кюйде юрюле ва загьматны батырлары тийишли кюйде абурлана ва савгъатлана эди.
Бизин макъаланы игитини къайратлы загьматы, юрт хозяйство производствону гётеривде этген аслам къошуму учун берилген эсделик савгъатлары санавсуз.
Оланы бирлерин газетибизни охувчуларына малим этейик. 1945-нчи йыл Уллу Ватан давну йылларында намуслу ва къайратлы загьматы учун Гь.Амиралиев СССР-ни Оьр Саветини Президиумуну къарары булан «За доблестный труд» деген медаль булан савгъатлангъан.
Гь.Амиралиев ишни белин сындырып, оьр гьасиллер гёрсетип ишлеп гелгенин ташдырагъан шагьатнамалар кёп. Муна, оланы бириси. Дагъыстан АССР-ни Къарабудагъгент райондагъы МТС-ни трактористи Гьажи Амиралиев 1938-нчи йылда «СТЗ» трактору булан 407 гектарда йымышакъ сюрювню ишин этген. Шо уьстюнлюгю саялы, ол 1939-нчу йыл Москва шагьарда оьтгерилеген Бютюнроссия юрт хозяйство выставканы ортакъчысы ва ону аты выставканы Гьюрметлев китабына язылгъан.
1949-нчу йыл топуракъланы ишлетивде ва юрт хозяйство продукталар болдурув учун юрюлеген социалист ярышда етишген оьр гьасиллери саялы, Манас-трактор станцияны трактор бригадасыны бригадири Гь.Гьажиевни аты къурумну Гьюрметлев китабына язылгъан.
Шо йыл Гь.Амиралиевге социалист ярышда етишген уьстюнлюклери, кютген ишлени сан янлы оьтгергени ва шону натижасында оьр тюшюмлер къайтарылгъаны саялы, огъар Советлер Союзну юрт хозяйство министерлигини Гьюрметлев грамотасы тапшурулгъан.
Гь.Амиралиевни атына ДАССР-ни Оьр Советини Президиуму берген Гьюрметлев грамоталаны биринде булай язывлар бар:
«Социалист ярышда етишген оьр гьасиллери ва республиканы юрт хозяйство тармагъын дагъыдан-дагъы гётеривде яратывчу сиптечилиги учун», — деп эсгериле.
Уллу Ватан давну лап къыйын йыллары. Тишлерине ерли савутлангъан, уьлкебизге намарт кюйде чапгъын этген немис-фашист елевчюлер давну башлапгъы гюнлеринде уьлкебизни шагьарларын, юртларын енгил кюйде къолгъа ала геле. Шо заманлар адамланы арасында патриот ругь дагъыдан-дагъы гётериле. Адамлар оьзлени гёнгюллю кюйде армиягъа йиберсин деп арзалар язып, ерли военкоматлагъа баралар. Гь.Амиралиев арза язып военкоматгъа баргъан. Военком бир нече юртларындан гелген ёлдашланы айрыча чакъырып, сизин фронтугъуз – загьмат фронт, сиз душман булан ябушув юрютеген асгерлерибизни сурсат булан тайышывсуз кюйде таъмин этме гьаракат этигиз, муна сизин уьстюнлюкге этеген къошумугъуз деп, къолларына брон да берип уьйлерине къайтгъан.
Давну йылларында тылдагъылагъа да енгил болмагъан. «Бары зат фронтгъа, бары зат уьстюнлюк учун!» деген чакъырывну тюбюнде ишлей туруп, тылдагъылар да аз къыйынлыкълар гёрмегенлер.
Юртларда аслу авлакъ ишлер уллуланы, къатын-къызланы, брон булан къалгъанланы инбашларына юклене. Алда загьматчылар тапшурувларын артыкъ этип толтурма гьаракат эте болгъан буса, давну йылларында фронтгъа гетген ёлдашлар учун да белсенме герек болгъанлар.
Гь.Амиралиев де оьзюгер ва оьзю ёлбашчылыкъ этеген трактор бригаданы механизаторларыны алдына шолай борчлар салып, яллыкъ билмей ишлегенлер.
Юрт хозяйство продукталар болдурувда ва пачалыкъгъа тапшурувда къолда этеген уьстюнлюклери саялы бизин макъалабызны игити СССР-ни Оьр Саветини Президиумуну къарары булан 1944-нчю йылны июн айында «За трудовое отличие» деген медаль булан савгъатлана. Булай медальны есине Советлени девюрюнде гьар ай 5 манат акъча бериле ва СССР-ни бары да шагьарларында трамвайларда тегин айланма ихтияр бериле болгъан.
Гьажи Амиралиевни загьматына оьрде де эсгерип гетгенибиз йимик, кёп гьюрметлев белгилер, савгъатлар берилип, тагъылып гелген. Ол бир нече керенлер Къарабудагъгент юрт Советине депутат этилип сайлангъан.
Загьматны батыры, техниканы устасы, аз сёзлю, кёп иш чыгъарывну устасы Гь.Амиралиев 1973-нчю йылны декабр айыны 7-нде СССР-ни Оьр Советини Президиумуну къарары булан «Загьмат Къызыл орден» булан савгъатлангъан. Орденни № 865674.
Гь.Амиралиев загьматны батыры йимик, яш наслуну насигьатчысы гьисапда кёплеге кёмек этген. О заманлар хыйлыланы техникадан англаву арек эди. Ол авуллу жагьиллени оьзю башчылыкъ этеген трактор бригадагъа ишлеме алып механизаторну касбусуна тюшюндюргенлер аз тюгюл. Олар да районну экономикасын гётеривде оьз къошумун этип гелгенлер.
Добавить комментарий
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.
