Сыйлы Рамазан ай

Шо саялы бу сыйлы гюнлер бусурманлар айрыча шабагьат болагъан Рамазан айдагъы оразаны тута, этилген гюнагьларына гьёкюне. Шондан къайры да, аралыгъы бузулгъанлар булан ярашмагъа алгъасамагъа, ­оьзюбюзню къардашларыбызны, ювукъ адамларыбызны уьстюне бармагъа, этилеген ибадатланы артдырмагъа садагъалар этиле.

Яхшы ишлени кёп этмеге, жамият булан межитде намаз къылмагъа, ата-ананы, къардашланы ва оьзге айланабызда яшайгъан адамланы сююндюрмеге къасткъылмагъа тюше. Оланы арасында гечмеге тарыкълар бар буса, гечип, къылынмагъан намазлар бар буса, мекенли кюйде таравигьлени ва оьзге сюннет намазланы къыла, гери урулагъан амаллардан арек болмагъа гьаракат этмеге тарыкъ.

Гьюрметли охувчулар, сизин етишип гелеген сыйлы Рамазан ай булан къутлайбыз. Яратгъан Есибиз Къудратлы Уллу Аллагь бизин оразаларыбызны къабул этсин, гюнагьларыбызны гечсин, дюньягъа парахатлыкъ, юреклерибизге сабурлукъ салсын!

Ораза

Сыйлы Къуранда Яратгъан Есибиз Къудратлы Уллу Аллагь булай айта (маънасы): «Гьей, инангъанлар! Сизден алда болгъанлагъа йимик, сизге де ораза тутув борч этилген. Балики, сиз Аллагьдан къоркъагъанлардан болурсуз» («Аль-Бакъара» деген сура, 183-нчю аят). Шондан къайры да, бирдагъы бир аятда булай сёзлер де бар (маънасы): «Ким шу айда бар буса (Рамазан ай), ораза тутсун» («Аль-Бакъара» деген сура, 185-нчи аят).

Нечик де, гьар гьакъылбалыкъ болгъан бусурман адам, гьакъылдан тайышмагъан буса, савлукъ якъдан гючю чата буса ва тазалыкъ гьалында буса Рамазан айда ораза тутмагъа борчлу. Ораза тутмакъгъа негетни юрекде тутмагъа тарыкъ, авзу булан айтмакъ буса сюннет. Негет булай айтыла: «Мен негет этдим Рамазан айны борч болгъан оразасын тутмагъа Аллагь учун». Негетни гюн батгъан сонг (ахшам намазны вакътиси гелгенде) танг къатгъанча (эртенги намаз башлангъанча) этмеге тарыкъ. Негетни айтмагъа унутуп къалмас учун, булай этмеге ярай: ахшам намазны вакътиси гелгендокъ, ораза ачып, артындагъы гюнге негет айтып къоймагъа бола. Ораза тутувну гери урувлары буса эртенги намаздан сонг башлана.

Эгер де герекли заманда негетни айтмагъа унутгъан бусагъыз (ахшам намаздан эртенги намазны вакътиси болгъан), шо гюн тутгъан оразагъыз къабул этилмей. Амма шо шолай буса да, оразаны ачып, ашамагъа ва ичмеге тарыкъ тюгюл. Къутгъарылгъан шо оразаны буса, Рамазан ай битген сонг тёлеп тутмагъа тарыкъ.

Эгер адам билмей ашаса яда ичсе, тек ораза тутагъанны эсине гелип шоссагьат ашавун, ичивюн токътатса, тойгъан чакъы ашаса да, ону ораза тутуву бузулмай.

Эгер де авругъанда дарманланы язгъан доктор, Рамазан айны борчун яхшы англайгъан бусурман да болуп, шоланы гюндюз вакътиде ичмесе ярамай деп айта буса (ораза ачгъан сонг да ичмеге ёл ёкъ буса), шо айтагъан кюйде этмеге тарыкъ. Рамазан айны шо борч оразасын буса, сонг тёлеп тутмагъа герек.

Ораза тутагъан адам бирев булан эришсе, башын сёйлесе, хатирин къалдырса, айтды-къуйтду юрютсе, экевню эришдирсе, ялгъан айтса, гьарам затгъа къараса, оразаны сыйлылыгъын, зувабын къутгъарадыр.

Таравигь намаз

Таравигь намаз – сюннет намаз. Шону Рамазан айны узагъында, яссы намаздан сонг къыла.

Таравигь намазны Рамазан айны биринчи гюнюнден тутуп къылмагъа башламагъа тюше. Шо намазны жамият булан межитде къылмакъ макътала. Шолай этип болмагъанда, уьйде янгыз къылмагъа да ярай. Аслу гьалда таравигь намазда 8 ракаат, экишер ракаат этип 4 намаз къылына. Тек 20 ракаатны – экишер ракаат этип 10 намаз къылса, лап яхшы. Бизин Магьаммат Пайхаммар (а.с.) башлап экишер ракаатлы 10 намаз эте болгъан. Шондан сонг жамиятгъа енгиллешдирмеге 8 ракаат булан тамамланып къалгъан. Таравигь намаз битгенде, жамият булан 3 ракаатлы витру намазны да (башлап эки ракаатлыкъ намазны, сонг дагъы да бир ракаатны). къылма тюше.

Оьрде де эсгергенибиз йимик, таравигьде эки ракаатлыкъ намазлардан дёртню яда онну къылмагъа тюше. Яссы намаз ва ратибат (сюннет намаз) къылгъан сонг биринчи дуа охула. Шо дуаны биринчи ва­ ­уьчюнчю таравигь намазлардан сонг да охуй, биринчи эки ракаатлыкъ витру намаздан сонг да охуй. Экинчи ва дёртюнчю таравигь намазлардан сонг уьчер керен экинчи дуаны ва бирер керен биринчи дуаны охуй. Витру намаз битгенде, демек, экинчи (бир ракаатлы) витру намаздан сонг уьчюнчю дуаны охуй. Шо уьч де дуаны намаз этегенлер бирге къычырып охуй. Шо дуалар тюпде бериле:

1. «Ла гьавла ва ла къуввата илла биллагь. Аллагьумма салли ала Мугьаммадин ва ала али Мугьаммадин ва саллим. Аллагьума инна насъалукал жанната ва наузубика минаннар».

Акбар Субгьана ллагьи адада халкъигьи ва ризаа нафсигьи ва зината арщигьи ва мидада калиматигь».

3.Субгьанал-маликил-къуддус (эки керен). Субгьана ллагьил-маликил къуддус, суббугьун къуддус раббул малаикати вар-ругь. Субгьана манн тагьаззаза билкъудрати вал-бакъаъ ва къагьгьарал ибада бил-мавти валь-фанаъ. Субгьана раббика раббил изати амма йасифун ва саламун алал мурсалина ва вал-гьамду лиллагьи раббил аламин».

Гьадислер

Ислам дин беш затдан тизилгендир – иман шагьадат гелтирмек, къуллукъ этмеге тийишли болгъан гьеч зат ёкъ деп, бир Аллагьдан башгъа ва Магьаммат (а.с.) Аллагьны Элчи Пайхамары деп; гюнде беш керен намаз къылмакъ; Рамазан айда ораза тутмакъ; секет чыгъармакъ ва гючю чатагъан адам гьажгъа бармакъ.

* * *

Мени уьмметим Рамазан айда ­оьзлеге болагъан яхшылыкъланы биле эди буса, сав йыл Рамазан болгъанны сюер эди.

* * *

Ораза тутагъан адамгъа эки сююнч бар, бириси оразасын ачагъанда, биревюсю буса оьзюню Еси Аллагьутаалагъа ёлукъгъанда.

Ким Рамазан айны оразасын тутма да бола туруп, бир гюнню оразасын уьзюрюсюз яда аврувсуз ачса, сонг гьёкюнюп, шону оразасын тёлеп тута буса да, шону зувабына етишмес, савлай йыл ораза тутса да.

Билмек пайдалы

Ораза тутагъан гишиге бурнун яда къулагъын бармагъы булан тазалавгъа гери урув ёкъ, эгер бармакъны теренге сукъмагъан бусагъыз. Терен демек, бармакъны бурнуну сюегине ерли тиймеге герекмей деген бола.

* * *

Ораза тутагъан гишиге намаз жувунагъанда, авзун жувагъанда, бурнун чаягъанда, киринегенде, ичине сув гетмекден сакъ болма герек.

* * *

Ким ораза тутгъан адамны оразасын ачдырса, Аллагь ону гюнагьларындан да гечер ва шо ораза тутгъан адамгъа болагъан зувапны да алыр.