Меню
16+

Сетевое издание "Району яшаву"  «Будни района»

06.05.2022 09:15 Пятница
Категория:
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!

Яшавну айланч ёллары

Автор: Шихав Къайирбеков

9 майда Россия Федерацияны кёп миллетли халкълары ва Европа пачалыкълагъа азакълыкъны гелтирген, бизге дос пачалыкълар Уллу Уьстюнлюкню Гюнюн оьр даражада къаршыламакъ учун гьазир­ликлер гёрелер. 1941-1945-нчи йылларда болгъан Уллу Ватан дав совет халкъ учун багьа олтургъан: минглер булан ер юзюнден ёкъ этилген шагьарлардан, юртлардан, уьлкени халкъ хозяйствосуна гелтирилген уллу оьлчевлердеги зараллардан къайры да, шо тенгсиз ябушувларда, урушларда совет халкъ ва ону Къызыл Армиясы, токъташдырылмагъан далиллеге гёре, 27 миллиондан да къолай адамын тас этген.

Немис-фашист елевчюлер янгы аякъгъа туруп гелеген Советлени уьлкесин енгил есир этмеге план тизген болгъан.

Тек, Вермахны командованиеси СССР-де яшайгъанланы ругь гючюн, Ватанына бакъгъан сюювюн гьи­сапгъа алмагъан.

Фашист Германия бизин уьлкеге намарт кюйде чапгъын этген гюнден башлап, совет халкъ, барысы да бирни йимик, душмангъа къаршы тургъанлар.

Тенгсиз ябушувларда Къызыл Армияны асгерлери ва бары да совет халкъ уьст гелгенли бугюнлерде, Уллу Уьстюнлюкню 77 йыллыгъына гьазирлене туруп, давну ортакъчыларыны атларын эсге алабыз, оьсюп гелеген яш наслуну давну ветеранларыны игитликлери, дав ёллары булан таныш этме гьаракат этиле.

Бу макъалабызда бугюн биз фашист Германия булангъы давланы биринчи гюнюнден башлап душман булан бетге-бет ябушгъан, дав майданларда къоччакълыкъ, игитлик гёрсетип ябушгъанланы бирисини дав ва загьмат ёлу булан ювукъдан таныш этме сюебиз.

Илмутдин Насрутдинович Насрутдинов 1910-нчу йылда Къакъашура юртда тувгъан. Давну алдындагъы йылларда юрт хозяйствода гьар тюрлю къуллукъларда ишлеген.

1938-нчи йылда къакъашуралылар ону юртдагъы «Коминтерн» колхозгъа ёлбашчы этип сайлайлар. Ата юртунда хозяйствону аякъгъа тургъузмакъ, халкъны яшав гьалын яхшылашдырмакъ муратда И.Насрутдинов кёп ойлаша, алгъа планлар тизе. Тек, шо вакъти ону хыяллары яшавгъа чыкъма насип болмай. Колхозну председатели болуп бир йылдан къолай ишлеп турагъанда, 1939-нчу йылны сентябр айында ону Къызыл Армиягъа къуллукъ этме чакъыра. Бизин якълы улан Ватанны алдындагъы сыйлы борчун, оьзю къуллукъ этген бёлюкню командирлерини тапшурувларын намуслу кюйде кютме гьаракат эте.

Фашист Германия 1941-нчи йылны июн айыны 22-нде, дав да билдирмей, СССР-ге намарт кюйде чапгъын этгенде, Илмутдин Насрутдинов Гюн­батыш Украинада биринчилерден болуп душман булан бетге-бет ябушувгъа тюше.

И.Насрутдиновну дав ёллары макътавлу. Айтагъаныкъ, ол давну йылларында Гюнбатыш, Темиркъазыкъ Кавказ, Къыбла, 4-нчю Украина фронтланы сыдраларында гвардия сержант чинде айрыча байлавлукъ взводну командири болгъан. Илмитдинни взводу дав майданларда асгер бёлюклени арасында тайышыв­суз кюйде байлавлукъ болдурма тарыкъ болгъан. И.Насрутдиновгъа дав ёлдашлары булан къызгъын дав юрюлюп турагъан агьвалатларда, байлавлукъ болдура туруп, къоччакълыкъ, бажарывлулукъ гёрсетме тюшген.

Уллу Уьстюнлюкню гюнюн ювукълашдырывда къолунда савут да булан И.Насрутдинов ёлдашлары булан токътамай гюлле явагъан дав майданларда бёлюклени арасында байлавлукъну болдурувда авур агьвалатгъа аз тюшмеген. И.Насрутдинов оьзюню взводуну алдына салынгъан масъалаланы бир де яшавгъа чыгъармай къоймагъан.

И.Насрутдинов дав майданларда душман булан ябушув юрютювде къоччакълыкъ, игитлик, бажарывлулукъ гёрсетгени саялы, ол командирлерини разилигин алып къуллукъ этген, дав медаллар булан савгъатлангъан. Огъар душман булангъы тенгсиз ябушувларда 3 керен яра тийген госпитальгъа тюшген. Яралары сав болгъандокъ, ол къайтып ёлдашларыны янына, фронтгъа баргъан ва душмандан оьч алывун узатгъан.

И.Насрутдинов – Севастопол шагьарны азат этмек учун юрюлген оьжетли давну ортакъчысы. Бу къагь­рулу яблушувларда ол къоччакъ кюйде ябушгъан, къыйын шартлардан тас этивлерсиз уста кюйде чыкъма бажаргъан.

Игит шагьар Севастопол учун юрюлген къызгъын давларда гёрсетген къоччакълыкълыгъы, игитлик­лиги, бажарывлулугъу саялы, ол «Къызыл юлдуз» орден булан савгъатлангъан. Шо гьакъда И.Насрутдинов къуллукъ этеген бёлюкню командири, гвардия майор Езрубельскийни къол басыву булан язылгъан кагъызда булай сёзлер бар:

- Ёлдаш И.Нас­рутдинов немис-фашист елевчюлер булангъы давну биринчи гюнюнден тутуп фронтда дав тапшурувланы кютювде къоччакълыкъ, игитлик гёрсетип ябушгъан. Байлавлукъ бёлюкню командири болуп тайышывсуз кюйде байлавлукъ болдурма бажаргъан.

1944-нчю йылны май айыны 4-нде Севастопол шагьар учун юрюлеген къанлы ябушувларда токътавсуз явагъан гюллелер байлавлукъ линияны 15 еринден бузгъан. Яшаву учун уллу къоркъунч баргъа да къарамайлы, Гвардия сержант И.Насрутдинов, сюйкеле туруп, линияны бузукълукъларын онгарма гетди. Линияны 10 ерин онгарып бите турагъанда, огъар авур яра тие. Авур гьалына, токътавсуз агъып турагъан къанына да къарамайлы, авур гьалда сюйкеле туруп Илмутдин Насрутдинов линияны къалгъан 5-де бузукълукъларын тайдыргъан ва байлавлукъну болдургъан. Шону натижасында ол ёлбашчылыкъ этеген взвод душманны 5 артеллерия батареясын дагъылтгъан.

И.Н.Насрутдинов «Къызыл юлдуз» орденге лайыкълы.

Илмутдин Насрутдиновну дав ёллары макътавлу йимик, загьмат фронтда къолда этген уьстюн­люклери, юрт хозяйство продукталар болдурувда ва пачалыкъгъа сатып беривде, юртланы яшавун яхшылашдырывда гечесин-гюнюн бир этип, яллыкъ билмей ишлеген адам.

И.Насрутдинов давдан къайтгъан сонг, юртдагъы хозяйствону партия къурумуну секретары, колхозну председатели этилинип сайлана. Ол колхоз къурулушну устасы, авур къыйынлыкъланы башдан сезген. И.Насрутдинов, давда йимик, загьмат фронтда да оьзюню бажарывлулугъун, къурумчулукъ пагьмусун гёрсетип ишлеген ёлдаш. Алдагъы заманларда партия артда къалагъан хозяйстволаны аякъгъа тургъузмакъ учун бажарыв­лу ёлбашчыланы бакъдыра эди. Гетген асруну 50-нчи йылларында И.Насрутдиновну Паравулдагъы «Ленин ёлу» колхозгъа председатель этип бакъдыра. Шо заманлар ерли колхоз районда экономикасы лап бузукъ хозяйстволаны бири болгъан. Ол бир нече йылны ичинде колхозну авлакъчылыкъ, гьайванчылыкъ, малчылыкъ тармакъларын, олардан алынагъан продукталаны къадарын мекенли кюйде гётерме бажаргъан.

Социалист загьматны игити И.Насрутдиновну загьмат фронтда етген оьрлюклери Къакъашурадагъы колхозну ва къакъашуралыланы къайратлы загьматы, колхозну башын тутгъан адамны гьаракаты, бажарывлулугъу булан амалгъа гелгенни бирев де инкар этме болмас. Къакъашурадагъы «XXII партсъездни» атындагъы колхоз гетген асруну 60-70-нчи йылларында пачалыкъгъа республикабызны бир нече районлары береген сютню, этни, ашлыкъны, йымырткъаны янгы бу колхоз береген йыллар уллу наслуну эсинде.

Колхозну председатели И.Нас­рутдинов топуракъланы моллугъун гётеривде ерли кюйлевючлени агьамиятлылыгъын яхшы биле ва фермалардагъы, къойкъошлардагъы полукъну авлакълагъа чыгъарывгъа бек агьамият бере эди. Шо саялы да гьар йыл ашлыкълар чачылагъан топуракълагъа кёп къадарда ерли кюйлевючлер чыгъарып сугъарылмайгъан, къургъакъ топуракълардан оьр тюшюмлер ала эди. Илмутдин Насрутдинов яллыкъ билмей оьзю де ишлей эди, юртлуларын да ишлете эди.

Къайсы йыл экени эсимде ёкъ, Къакъашура юртгъа барагъан ёлну эки де боюндагъы авлакълагъа кёп къадарда полукъ тёгюлген, гюзлюклер чачма геч болуп бара, уьстевюне топуракълар сюрюлме де башланмагъан. Председатель бу топуракъланы ургъа гётерме сюрме къойгъандыр деп эсиме гелди. Мундан сонг бираз гетип, редакцияны тапшурувуна гёре, магъа шо заманлар Къакъашурагъа барма тюшдю. Юртгъа барагъан ёлну эки де боюнда топуракъ сюрювге къуршалгъан 10-дан къолай шынжырлы тракторлар ишлей эди. Шо йылны язбашында колхоз 2 минг гектардан да къолай топуракълагъа авлакъланы бийкеси – гьабижайны чачып, эки керен каза уруп, болгъан гьабижайны жыйып битдирип болмас йимик эди.

И.Насрутдиновну ёлбашчылыгъы булан «Ленин орденли XXII партсъездни» атындагъы колхозну загьматчылары юрт хозяйство продукталар болдурувда къолда этген уьстюнлюклени бир буччагъы деп айтма болабыз.

И.Насрутдиновну ёлбашчы гьисапда иш бажарывлулугъу, къакъашуралыланы загьмат оьрлюклери гьакъда аз язылмагъан. Олайлар гьакъда даим язып турса да кёплюк этмей. Олар дав ва загьмат фронтларда уьлкебизни харлысызлыгъын, оьсюп гелеген яш наслу шатлыкъда, парахатлыкъда яшасын учун жанын аямай душман булан бетге-бет ябушуп, Уьстюнлюкню Гюнюн ювукълашдыргъанлар. Оьсюп гелеген яш наслу Уллу Ватан давну ветеранларыны атларын, дав майданларда олар гёрсетген игитликлени, къыйынлыкъланы унутма ярамай. Биз давну ортакъчыларыны алдында даим де борчлубуз.

Байрамыгъыз булан къутлайбыз, гьюрметли ветеранлар ва оланы наслулары!

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.

2