Къардаш уьлкеге сапар
Артдагъы бир нече йылланы боюнда халкъланы арасында ана тилин сакъламакъны масъаласы бек итти токътагъан. Айтагъаным, яшавубузну бары да тармакъларында пачалыкъ орус тилни къоллайгъангъа гёре, ана тилибизни артгъа тебереген болгъанбыз, шо тил унутулуп бара, шону гьатта лакъырда да кёп сийрек къоллайгъан болгъанбыз. Оьсюп гелеген наслубуз буса, сабий заманындан тутуп, орус тилде сёйлей. Шогъар да кёп тюрлю себеплер бар. Тек бизге шо масъаланы тюзевлю чечмеге тарыкълыгъы ачыкъ.
Тилни масъаласын гьалиги девюрде янгыз муаллимлер ва адабиятчылар тюгюл, жамият бирлешивлер ва шоланы ёлбашчылары да чечмеге гьаракат этип айлана.
Шоллукъда, алдагъы гюнлерде Дагъыстандан хоншу къардаш Къабарты-Балкъар уьлкеге интеллингенциябызны вакиллери сапар чыкъдылар. Шо сапарны «Сыкълашыв» деген жамият бирлешивлени Союзуну Дагъыстан регион бёлюгю гьазирлеген ва онгаргъан эди. Олай да, шо сапаргъа ДР-ни милли сиясат ва дин масъалалагъа къарайгъан министерлиги ва печат ва маълумат агентлиги оьзлени сиптечилигин болдурду.
Оьтгерилген ёлугъувну аслу мурады журналистлени ва масса маълумат къуралланы вакиллерини арасында миллетара масъалаланы салмакъ ва шоланы уьстюнде пикру алышдырмакъ эди. Демек, хоншу республикаланы масса маълумат вакиллери бир-бири булан тилни гьакъындагъы оьзлени ойларын айтдылар ва шо гьакъда пикирлешдилер.
Шо сапарда Дагъыстанны делегациясына бизин къумукъ халкъыбызны белгили жамият чалышывчусу, ДР-ни Жамият палатасыны уьюрю, ДР-ни милли сиясат ва дин масъалалагъа къарайгъан министерлигини эксперт Советини уьюрю Абсалитдин Мурзаев ёлбашчылыкъ этди. Олай да, ёлугъувда журналист ва Россияны язывчуларыны уьюрю Багьавутдин Узунаев, РАН-ны ДФИЦ-ни халкъланы фольклор бёлюгюню ёлбашчысы, ДГУ-ну доценти Агъарагьим Солтанмуратов, Къарабудагъгент районда чыгъарылагъан «Районну яшаву» газетни баш редакторуну орунбасары, журналист ва шаир Багьавутдин Самадов ва, олай да, шаир Зарема Сулейманова оьзлени ортакъчылыгъын болдурдулар.
Гьюрметли къонакъланы Къабарты-Балкъар республиканы милли сиясат министерлигини бинасында жаваплы къуллукъчулар къаршылады. Ачыкълашдырып айтсакъ, «КБР-медиа» деген пачалыкъ идараны ёлбашчысыны орунбасары Тамерлан Холаев ва, олай да, «Кабардино-Балкарская правда», «Заман» ва «Адыгэ псалъэ» республика газетлени баш редакторлары Ранета Бжахова, Гьасан Къонакъов ва Заурбек Жилясов къонакъланы арив исси иржайыву булан къаршыладылар.
Шо ёлугъувну башында ону сиптечиси Абсалитдин Мурзаев сапарны аслу мурадын аян этди. Демек, халкъны арасында бютюнроссия ватандашлыкъ бирлешивню, кёп миллетлер яшайгъан республикада миллет аралыкъланы сыкълашдырмакъны, масса маълумат къуралларда ана тиллени сакъламакъны ва оьсдюрмекни, олай да, тарихге байлавлу яшайгъан ерине гёре иш тутмакъны гьакъында мекенли кюйде ачыкъ этип айтды.
Ёлугъувда РАН-ны ДФИЦ-ни халкъланы фольклор бёлюгюгню ёлбашчысы ДГУ-ну доценти, филология илмуланы кандидаты Агъарагьим Солтанмуратов ана тиллени бугюнгю гьалы гьакъда генг кюйде маълуматлар берип сёйледи. Демек, 20 йыл алда ДГУ-ну филология факультетини къумукъ бёлюгюне 50-ден къолай студент охумагъа тюше эди буса, гьали шо 10 булан дазулана. Шогъар да себеп, ону сёзлерине гёре, къумукъ тил аз къолланагъан бола бара. Сонг да, мактапларда ана тиллеге янашыв бек алышынгъан. Демек, ана тилге ва адабият дарслагъа гёрсетилеген сагьатлар бизин республикабызда кёп шайлы кемиген. Шо саялы да, студентлер шо бёлюкге охумагъа тюшмей, гележекде иш болмай къалмагъа имканлы...
А. Солтанмуратов эсгерген кюйде, хоншу Мычыгъыш республикада ана тилге ва адабиятгъа гёрсетилеген сагьатлар аз болмагъан. Шону уьстюнде ишлемеге тарыкълыгъын ол аян этди.
Журналист Багьавутдин Узунаев оьзюню сёйлевюнде бютюнроссия ватандышлыкъ бирлешивню гьакъында эсгерди. Демек, ону сёзлерине гёре, гьалиги девюрде халкъланы маданиятын, тарихин сакъламакъ учун Россияны даражасында иш юрюле. Олай да, савлай элибизде яшайгъан халкълар бир-бири булан дослукъда ва бирликде яшай.
«Районну яшаву» газетни баш редакторуну орунбасары, журналист ва шаир Багьавутдин Самадов буса оьзюню сёйлевюнде Къарабудагъгент районда аслу гьалда къумукъ ва дарги миллетлени вакиллери бир-бири булан кёп асруланы боюнда татывлукъда ва дослукъда яшайгъанын ачыкълашдырды.
Шо дослукъ, тил ва оьзге масъалаланы гьакъында ерли муниципал газетлерде де айтылагъанын Б. Самадов айрыча эсгерди. Масала, район газетни бетлеринде къумукъ юртларда юрюлеген агьвалатлар булан янаша Губден ва Къурбуки юртларда болагъан ишлени гьакъында да язылагъанын айтды. Мисал учун, газетни алдагъы номерлеринде Россияны Игити Абдулмалик Магьамматовгъа багъышлангъан чара гьакъда арив макъала берилгенин аян этди.
Олай да, Б. Самадов мактапларда ва китапханаларда тил масъалагъа байлавлу оьтгерилеген ёлугъувларда оьзю кёп ортакъчылыкъ болдурагъанын бирдагъы керен айтды. Сонг да, ол оьзюню китапларын олагъа савгъат этди.
Оьтгерилген ёлугъувну барышында Къабарты-Балкъар республика газетлени баш редакторлары да гётерилген масъалалагъа гёре оьзлени пикирлерин айтдылар. Демек, олар да бизин дагъыстанлы алимлер, жамият чалышывчулар, шаирлер, журналистлер, муаллимлер тилге ва дослукъгъа байлавлу гётереген масъалалар гьалиги заманда лап да тарыкълы ва агьамиятлы деп гьисап эте. Шоланы уьстюнде бирче ва бир-биревге кёмеклешип ишлемеге тарыкълыгъын олар да ташдырдылар.
Ёлугъувну гьасиллерин чыгъарып, «КБР-медиа» деген пачалыкъ идараны ёлбашчысыны орунбасары Тамерлан Холаев ва къумукъ халкъыбызны белгили жамият чалышывчусу, ДР-ни Жамият палатасыны уьюрю, ДР-ни милли сиясат ва дин масъалалагъа къарайгъан министерлигини эксперт Советини уьюрю Абсалитдин Мурзаев сёйледилер.
Олар оьзлени сёйлевлеринде булай сапарланы узатмакъны ва дослукъ аралыкъланы беклешдирмекни мердешлендирмеге гереклигин ачыкъ эдилер.
Багьавутдин САМАДОВ, журналист ва шаир, СЖР-ни СРП-ни уьюрю
Добавить комментарий
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.
