Бары да якъдан бажарывлу адам эди

Гиччиден берли врач болуп ишлеме гьасирет улан, балалайкада, агъачкъомузда, пианинода да кёп сююп ойнай болгъан.

Исаев Исрапил Исаевич 1932-нчи йылда апрель айны 14-нде Къарабудагъгент районну Къакъашура юртунда тувгъан. Школаны яхшы къыйматлагъа битдирген сонг, ол Дагъыстан медицина институтгъа охумагъа тюшген. 1955-нчи йыл медицина институтну уьстюнлю кюйде тамамлап, кёп сююп танглагъан касбусунда врач болуп ишлеме башлай.

Оьзюне 12 йыл болагъанда И.Исаев юрт школада охуй туруп, почтальон болуп да ишлей. Школагъа бара. Школадан сонг уллу поч сумканы да гётерип, гьар уьйге гирип, газетлер, сююнч ва пашман кагъызлар уьлешип юрюй. Халкъны сююнчюне сююне, къайгъысына къыйнала туруп, яш улан яшавну тюрлю къыйынлыкъларына чыныгъа.

Оьзюгер 16 йыл болагъанда, И.Исаев юрт китапхананы ёлбашчысы этилип белгилене. Гиччиден башлап охумагъа кёп сюеген И.Исаевни китаплагъа бакъгъан сюювю бирден бир арта. Ата юртунда уллу класлар ёкъ саялы, ол Буйнакск районну Къазаныш юртуна барып, 10-нчу класны Къазаныш школада битдирген.

Шолайлыкъда, Исаев Исрапил Исаевич Къакъашура юртундан биринчи врач бола, гьакъ юрекден ишине берилип чалыша.

1956-1961-нчи йылларда И.Исаев Къарабудагъгент район больницада хирург болуп ишлей. 1957-нчи ол районну янгы къурулгъан савлукъ болдурагъан район бирлешивге баш врач этилип белгилене.

Ишлей туруп, И.Исаев билимлерин камиллешдирмекни, бажарывлулугъун артдырмакъны уьстюнде де арты уьзюлмеген кюйде чалыша. Билимлерин артдырмакъ муратда И.Исаев Ленинград, Баку, Ростов, Тбилиси, Ереван, Москва ва башгъа шагьарларда бола. Бар билимлери булан разилешип къалмай, гьар йыл билимлерин артдырмакъны уьстюнде тура, ахтара, излей.

Гьар баргъан еринде ол сынавун гётерме, ишинде оьзюне пайдалы затланы билмекни гьайын да эте.

Шогъар гёре ол инг къыйын операцияны да оьр даражада оьтгермеге бажара, гьаракатыны гьасиллери яхшы къыйматлагъа етишдире.

Ол этген операцияланы санаву 3650-ден де артлана.

1961-нчи йыл И.Исаев Къурбуки участка больницаны баш врачы болуп ишлей.

Къурбукиде ишлеген йылланы эсге ала туруп, Исрапил Исаев шо заманларда оьзюгер ерли ва район гьакимбашланы янындан кёп кёмек этилгенни, юртлуланы ва оланы ягъындан гьар даим якълав тапгъанын эсгере. Респуликаны ёлбашчылары да баш врачны загьматына яхшы багьа бере болгъан.

1965-нчи йылда райком партияны биринчи секретары Алипаша Умалатов Исрапил Исаевни янгыдан район больницаны баш врачы этип белгилей. Шо йыл И.Исаев «Дагъыстанны ат къазангъан врачы» деген гьюрметли атгъа ес бола.

1966-нчы йыл Исрапил Исаев районда больница учун янгы бина къурма герек деген ойну районну башчыларыны янында арагъа сала. Ону шо оюн гьакимбашчылар да якълай. Узакъ къалмай янгы больница ишлеме де башлана. Шо ишде райисполкомну председателлери болуп ишлеген Магьамматали Изиевни, Насрутдин Насрутдиновну гьаракаты, гёрмекли бола. Олар шо ишге гьакъ юрекден гьаракатын болдура, оьзлерден болагъанны эте.

1969-нчу йыл И.Исаев баш врачны ишин къоюп, оьзюн толу кюйде хирургну ишине багъышлама токъташа.

1973-нчи йыл И.Исаев астмадан авруй. Ол оьзю оьзюгер багъып, толу кюйде аврувундан сав бола. Сонг да, астмадан авруйгъан башгъа адамланы да сав этмеге токъташа. Шо гьакъда газетлеге макъалалар язып йибере, иш ёлдашлары булан шо темагъа гёре ёлугъувлар оьтгере, аврувну нечик сав этмеге болагъаны гьакъда сынавлар ахтара, пикру алышдыра. Демек, астмадан авруйгъанланы сав этмек муратгъа байлана.

Исрапил Исаев янгыз врач болуп ишлеп, адамланы савлугъуну гьайын этип къоймай, ол бары да яндан яратывчу адам. Демек, ол ишден бираз бош заман тапса, композитор гьисапда йырлагъа макъамлар къура, фельтонлар, гиччирек хабарлар, шиърулар яза, ол адамланы ругь байлыгъын да гётере, сав эте.

Шолайлыкъда, врач иши булан бирче ол йырлама да йырлай, шаир де, музыкант да, язывчу да, журналист де, композитор да болуп чалыша.

Сав гюн больницада аврувланы багъып гелген врач, гече оланы аврувларын, сав этмеге гереги гьакъда ойлашагъанындан къайры, яратывчулукъ ишин юрютме де заман табагъан адам, къавшалгъанын билмей, авурлукълагъа енгилмей чалыша, яллыкъ билмейген яшавну яшай.

Бир токътавсуз дегенлей, районда, республикада чыгъагъан газетлеге язагъаны йимик, олардан оьтюп «Медицина» газетге де макъалалар йибере.

Ону савлукъ болдурув гьакъдагъы макъалалары кёп тюрлю газетлерде печать этилип чыгъа, адамлагъа, жагьил врачлагъа хыйлы кёмек эте. Ону сынавундан жагьиллер уьлгю ала, ону ахтарып, ондан иш сорап, ягъына геле, ону насигьатларына тынглай.

1990-нчы йылда Исрапил Исаевни «Ужасная астма уже нам подвласт­на» деген брошюрасы печатдан чыгъа. Ол язгъан «Юрт докторну языв­лары», «Уьлкени медиклери къазаплана» деген ва башгъа статьялары «Медицина» журналда ва «Медицина» газетде печать этилине.

Ол больницада ишлей туруп, онда чебер кружок къуруп, аврувланы темасына гёре сагьналашдырывлар оьтгере. Сонг ол бир актлы «Хоншу докторлар» деген пьеса яза. Ону шо пьесасын халкъ кёп сююп къаршылай.

1965-нчи йыл янгыдан больницада баш врач болуп белгиленген сонг, И.Исаев чебер иш гёреген кружокну ишин де янгырта, шогъар чебер ёлбашчы болуп ишин узата. Кружокну ишине школалардан муаллимлени де чакъыра, оланы да къуршап район ва республика оьлчевде оьтгерилеген конкурсларда, фестивалларда, кружокларда ортакъчылыкъ эте. 1967-нчи йыл огъар «Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу» деген гьюрметли ат бериле.

И.Исаев баш врач болуп ишлейген йылларында, демек 1966-нчы йылда республикада жаваплы адамлар булан сёйлешип, Къарабудагъгент районну Къарабудагъгент юртунда медсестралар гьазирлейген 2 йыллыкъ курслар ачма бажарыла. Эки йыл иш гёрген шо курсларда охуп 30-дан да кёп медсестралар чыгъа. Олар районну юртларындагъы медицина идараларда ишлей.

Шолайлыкъда, шо йылларда медицина къуллукъчулар етишмейген заманларда районну халкъы учун юртларда медицина къуллукъчулар болгъаны, демек янгы медсестралар ерлердеги медицина идараларда яхшы кёмегин болдура.

И.Исаевни шолай пайдалы гьаракатына юртлулар кёп заман макътав этип тургъан.

Яратывчулукъ ишин узата туруп, Исрапил Исаев «Майчыракъ», «Тиштайпалагъа дертим», «Яшасын яшав», «Яшлар яйнасын», «Савлукъну китабы» деген асарларын язгъан.

Гиччиден берли музыканы кёп сюеген, йырлайгъан, агъачкъомузда ойнайгъан Исрапил Исаев кёп санавдагъы йырлагъа кюйлер язгъан. Очерклер, макъалалар, хабарлар, шиърулар язагъанындан къайры да, И.Исаев бир-бир орус классиклени асарларын де таржума этген.

Бары да якъдан бажарывлу, пагь­мулу адамлар арабыздан гетегени районлуланы талчыкъдырмай болмай. Тек, яшав оьзюню ишин эте.

Оьзю арабызда болмаса да, И.Исаев врач гьисапда районлулагъа этген кёмеги, язгъан асарлары, къургъан макъамлары гьали де халкъ­ арада яшай. Ону атын халкъ уллу гьюрмет булан эсгере, эсделигине абур эте.