Къоччакъ дав врач

Дёргели юртлу десантник, военный врач Исаев Абусайит Валиевич булан да шолай болгъан.

Абусайит Исаев 1909-нчу йылда тувгъан. Ол Магьачкъаладагъы зоотехникумну битдирген сонг, Ленин­град ветеринар институтгъа охувун узатма тюшген. Охуй туруп, врач-ветеринар болуп ишлеген. 1935-1938-нчи йылларда ол Ленинградда мединститутда билим алгъан­.

1938-нчи йылдан башлап А.Исаев 3-нчю гьава-десант батальонда старший врач болуп ишлей.

Дав башлангъандокъ, ол десантник-парашютист ва дав врач гьисапда давгъа гете.

Ону гьакъында 9-нчу гьава бригаданы штабыны ёлбашчысы П.Базелев булай язгъан болгъан:

– Исаев – бек яхшы, йымышакъ ва айланадагъылагъа кёмек этмеге сюеген адам. Десантланы агьлюсю огъар шо саялы бек гьюрмет эте эди. Ол солдатлар учун янгыз доктор болуп къалмай эди, ол къурдаш да, къардаш да болуп бажарагъан къоччакъ улан эди...

Биз ону булан йыл ярым бирче дав ёлларда болдукъ. Тек ол мени эсимде даимликге къалды. Исаев строевой командир йимик, къайсы къыйын гьалдан да чыкъма ёл табагъан, бажарыв­лу ва уьлгюлю улан эди.

Бир керен парашютистлени уьйренивлерини вакътисинде парашютист А.Коновалов атылгъанда, ону парашютю ачылынмай къалгъан эди. Абусайит Исаев адашмай, тезликде ону къучакълап тутуп, ону да оьзюню парашютю булан алып тюшюп, оьлюмден къутгъарды.

Смоленщинада душман булан къатты давлар юрюлегенде, гюн­батыш фронт­ну командующийи Г.Жуков дав юрюлеген ерге парашютист-десантлагъа тюшме, фашистлени арагъа алмагъа ва къырма буйрукъ берген.

Шо группада А.Исаев де болгъан. Тюшгендокъ, къатты ябушувлар башлангъан. А.Исаевге яралангъан солдатлагъа медицина кёмек этмеге оьтесиз къыйын бола. Бир токътамай тёгюлеген артиллерия отланы тюбюнде авлакъда, ойтан ерлерде санитарланы да кёмеклиги булан А.Исаев операциялар оьтгерип тургъан. Сонг юртну ягъасына гелгенде бир бузулмай къалгъан уьйню ол медпункт учун къоллагъан. Яралангъанланы санаву кемимей болгъан. Ял алмагъа заман ёкълугъуна гёре, А.Исаев бир токътавсуз яраланып гелгенлеге операциялар эте болгъан. Шо вакъти уьйню къырыйында душманны минасы атылып, иш уьстдеги А.Исаевни къурсагъына яра тийген, ол эсден тайып йыгъылгъан сонг, къурдашлары ону къурсагъын байлай, эси гелген сонг, ол сув да ичип, янгыдан операциялар этмеге башлагъан. Мангалайындан тер агъагъан кюйде, авруйгъан ярасы да булан солдатланы къутгъарма сюеген А.Исаев бирдагъы керен эсин тас этген сонг, санитарлар, укол да этип, ону ятдыргъан. Эси гелгенде, врач туруп, янгыдан операция этме башлагъан.

Парашют-десант бёлюкню комиссары, полковник Н.Шевяков шо мюгь­летлени эсге алып язгъан сёзлеге гёре, яралылагъа кёмек этме, бакъма адам болмагъан, башгъа врачны артындан гетген санитар оьзю де къайтмай къалгъан.

Ключи деген юртну фашистлерден тазалап битген сонг, оьзю де яралангъан А.Исаев 6-нчы операцияны этип бите турагъанда, медпунктгъа носилкалар булан ону ювугъу лейтенант Петровну алып гире. Ону гёрген Исаев мангалайындан терин де сибирип, 7-нчи операциягъа гирише. Тек авур ярасындан гьаран айланагъан А.Исаевни гьалы битип турагъанны къырыйындагъылар эс эте.

Шо вакъти, операция бите турагъанда, башгъа врач гирип геле. Шо мюгьлетде А.Исаев эсин тас этип, къурдашыны ягъына ахырынчы керен йыгъыла.Абусайит Исаевни медпунктну ювугъундагъы тебеге гёме. “Къоччакълыгъы саялы 2-нчи ранглы дав врач Абусайит Исаевге оьлген сонг, «Совет Союзну Игити» деген оьр ат берилме герек деп гёрсетиле.

“Заман гетген сонг, биз А.Исаевге Ленинни ордени берил­генни билдик”,-дей болгъан комиссар, полковник Н.Шевяков. Белгили совет язывчу Н.Тихонов А.Исаевни къоччакълыгъы гьакъда «Дети гор» деген очеркинде бек арив язгъан. Олай да, дав врачны игитлиги гьакъда саратовлу шаир Н.Соколов «Ветры Саида» деген поэманы язгъан.

Абусайит Исаевни къоччакълыгъын, ону ватангъа къуллукъ этген кююн бизден сонггъу наслулар да билме ва эсде сакълама борчлу. Гьалиги врачлар учун А.Исаев даимлик уьлгю болма тарыкъ!