872 гюн къамавда...

Шолайлыкъда, Ленинград шагьар къамавгъа алынгъан.

Совет солдатланы ябушув гюч булан утуп болмайгъанын англагъан немис-фашистлер оланы ачлыкъ булан енгме токъташгъан. Германияны дав гючлерини ёлбашчыларыны гьисабына гёре, Ленинград шагьар ёкъ этилинме, халкъ сувукъдан ва ачлыкъдан къырылма тарыкъ болгъан. Шолай этмек учун фашистлер оьрден таба бомбалар да ташлай, гючлю артиллерия атышывлар да эте. 200-ден де кёп оттюшювлер бола, аш ва башгъа маллар бар складлар яллай. Гьар гюн шагьаргъа 3-4 керен кёкден атышывлар юрюле. Немис-фашистлер бары да тарыкълы идараланы бузмакъдан къайры да, адамланы арасында да къоркъув тюшюрме сюйген. Шо саялы да шагьарлылар ишге барагъан ва гелеген заманлагъа гёре атышывлар этип тургъан. Къамавну заманында Ленинградгъа 150 мингден кёп снаряд, 107 минг яллайгъан ва фугас бомбалар ташлангъан.

Къамавгъа алынгъан шагьарда 2,5 миллиондан да къолай адам, оланы ичинде 400 минг яш болгъан. Ашамлыкъ битген сонг, шагьарда «пищевой суррогатлар» къолланма башлангъан.

Карточкалагъа гёре берилеген гюн­люк аш гесеклер гюн сайын кемип тургъан. 1941-нчи йылны ноябр-декабр айларында ишчилеге гюнде 250 грам, яшлагъа ва къартлагъа 125 грам аш гесек бериле болгъан. Адамлар сувукълукъдан ва ачлыкъдан кёп къыйынлыкълар гёрген, кёп санавда уллу да, яш да оьлген, тек къалгъанлары шагьарын якълагъан. 1942-нчи йылны къагьрулу къышы адамланы аямагъан. Олар уьйлеринде якъма болагъан чакъы затны якъгъан, бузулгъан уьйлени агъачын ва такътасын жыйгъан. 13-14 йыллыкъ яшлар давгъа гетген аталарыны орнуна заводлагъа, фабриклеге ишге юрюген.

Шагьарда 4100 дотлар ва дзотлар къурулгъан, биналарда 22000 атышыв бёлюклер, ёлларда 35 км баррикадалар, танклагъа къаршы алатлар къурулгъан, 300000 ленинградлы шагьаргъа кёкден атышывгъа къаршы дав юрютген, гече де, гюн де олар уьйлени, къалкъыланы уьстлеринде вахтада тургъан. Шо къыйынлыкълагъа да къарамайлы, олар фронтдагъыланы да гьайын этген, олагъа дав алатлар, исси опуракълар йибермекни уьстюнде чалышгъан, оьзлени аямай шагьарын якълагъан. Ноябр айны 22-нде Ладого кёлден, буз ёлдан машинлер Ленинградгъа ёл салгъан. Шо ёлгъа «Яшав ёл» деп ат берилген. Тек немислер шо ёлну да бузма къарагъан, бомбалар ташлагъан, тек олар мурадына етишмеген. Къышда къатынланы, яшланы, авруйгъанланы ва къартланы шагьардан чыгъаргъан (миллионгъа ювукъ адамны). Язбашда шагьарны тазаламагъа башлагъан, береген экмек гесекни бираз къолай этген. Язда Ладога кёлден таба шагьаргъа ягъар­лыкъ бермек учун быргъылар, гюзде электрик ток бакъдырмакъ учун кабеллер тартылгъан.

Совет солдатлар шагьарны къамавун бузмакъ учун кёп керенлер гьаракат этген, тек 1943-нчю йылны январ айы болгъунча шо иш бажарылмагъан, демек, шо заман 8-11 чакъырым ёлну ачып, оьзлеге «коридор» этгенлер. Кёлню къыбла ягъасында 18 гюнню ичинде 33 чакъырым темир ёл къурулгъан. Шо ёлдан Ленинградгъа ашамлыкъ, башгъа тарыкъ-гереклер, дав савутлар етишдирме башлангъан.

Толу кюйде Ленинград къамавну йырмагъа 1944-нчю йылны январ айыны ахырында бажарылгъан. Шо гюн Ленинградда байрам салютлер берилген.

900 гюнге ювукъ узатылгъан Ленин­град къамавну йырмакъ учун юрюлген шо ябушувлар дюньяда болгъан къан тёгювлени инг гючлюсю деп санала. Сувукъдан, ачлыкъдан,атышывлардан бир миллионгъа ювукъ адамны яшаву къыркъылгъан.

350 мингден де къолай солдатлагъа, офицерлеге, генераллагъа орденлер ва медаллар берилген, шоланы 226-сы “Совет Союзну Игити” деген оьр атгъа ес болгъан, «За оборону Ленинграда» деген медаль 1,5 миллион адамгъа тапшурулгъан.

1945-нчи йылны январ айыны 20-нда Ленинград шагьар Ленинни ордени булан савгъатлангъан, 1965-нчи йыл май айны 8-нде Ленинградгъа «Игит-шагьар» деген гьюрметли ат берилген.

1995-нчи йылны март айыны 13-нде Федерал закон булан 27-нчи январ Россияда дав Макътавлукъну гюню – Ленинград къамав йырылгъан гюн деп белгиленме башлангъан.