Етмиш йыл алъякъда...

– Бизин «Районну яшаву» деген газетибиз — районубузну халкъыны яшавуну гюзгюсю, дагъы да теренден айтгъанда, оьтген заманны тарихи, архиви болуп токътай. Ойлашып къараса, районну гьар гюнлюк дегенлей яшаву дагъы къайда сакълана? Дагъы ерде сакъланмаса да, газетде сакълангъан. Биз мунда давдан сонггъу къыйынлы йылларда халкъны загьмат уьстюнлюклери, оьрлюклери булан бирге, къыйынлыкъланы гьакъында да язгъанбыз. Шолай да, газетде районда яшайгъанланы масъалалары, талаплары, ёл берилеген кемчилик­лер гьакъда тартынмай язылгъан. Айтагъаным, район газет гьар заман жамият булан бирге оьсген, бирге яшагъан.

– Кёп йыллар партияны къуралы болуп тургъан газет гьатта «Коммунизм ярыгъы» деген атны да юрютген...

– Алда газет партияны маълумат берив аслу къуралы болгъан. Менден алда ишлеген редакторлар ва редакцияны коллективи, печатны алдына пачалыкъ, районну ёлбашчылары салагъан масъалаланы чечивде, районну жамият-политика, экономика ва культура яшавун суратлавда районну партия къурумуну инамлы кёмекчиси болуп гелген. Шолай да, газет районну экономикасын гётеривде аслу къурал болуп токътагъан. Алдынлыланы арагъа чыгъарывгъа, кемчиликлени танкъыт этивге газетде аслам ер ­берилген. Журналистлер гьар заманда да ­оьзлени ихтиярларын ва борчларын билип ишлеген. Газетни гьар номерин янгы-янгы маълуматлар булан толумлашдырма, гьар материалны маъналы этип къурма ва шоланы халкъ англайгъан кюйде язма кёп усталыкъ ва гьюнерлик тарыкъ.

Гьал бугюнде де шолай ва биз, журналистлер, газетни бугюнюне таянып, ону оьтген бай тарихинден де хантав тюгюлбюз. Тарих – гетген заманны маъданы, хазнасы. О – бизин гележегибизни кюрчюсю.

– Асадулла Гьайбуллаевич, кюрчю дегенде, газетни кюрчюсюн ким салгъан, биринчи редактору болуп ким ишлегени белгилидир?

– Бизин газетде оьтген 70 йылны боюнда 7 редактор ишлеген, мен — сегизинчисимен. Башлап о ачылгъанда, 1951-нчи йыл газетни аты «Коммунизм ярыгъы» болгъан, биринчи редактор да райондан тышдан гелген Хизри Гьажиев деген адам болгъан. Ол бизин районлу болмаса да, халкъ учун хыйлы къуллукъ этген адам. Ол – юртлуланы маданият даражасын гётермек, экономикасын оьсдюрмек, халкъгъа билим бермек учун газетден таба яхшы чалышгъанланы бириси болгъан.

Хизри Гьажиев Буйнакск районну Тёбен Жюнгютей юртунда 1908-нчи йылда тувгъан ва сонггъу къысматы бизин район булан байлавлу. Хизри башлап Дёргели юртдагъы толмагъан орта школагъа биринчи директор болуп гелген. Бир гесек шонда ишлеген сонг, ону Уллубийавулдагъы школагъа директор этип бакъдыралар. Шондан сонг ону районда янгы къурулгъан бизин газетге редактор этип чакъыралар. Район газетде дёрт йыл ишлеген сонг, ол Бабаюрт районну Геметёбе юртундагъы школаны директору болуп чыгъа.

Хизри Гьажиев Уллу Ватан давну ортакъчысы эди, ону тёшюн Къызыл Юлдуз, “Александр Невский” деген орденлер булан бирге, «Къоччакълыгъы учун» ва башгъа медаллар безей эди. Давда гёрсетген къоччакълыгъы учун Хизри Гьажиев бир нече керен СССР-ни Савутлу Гючлерини Оьрбаш командующийи И.Сталинни атындан баракаллалар да алгъан. Шондан сонг газетге редактор болуп Магьаммат Салигьов тюше ва яшавуну арт гюнлерине ерли газет булан оьзюню къысматын байлай. Редакторлар болуп Абдулвагьап Межитов, Мурат Къурбанов, Шаравгьажи Гьажиев, Сагьадулла Юсупов, Магьамматмурат Канзитдинов ишледилер.

Гьали газет чыгъагъан кюй енгиллешген, алдагъы заманларда гьар гьарпны жыйып ишлей болгъан...

Бизде де шолай болгъан. Биринчилей газет чыгъарагъан типография Къарабудагъгентде Буйнакскийни атындагъы орамда, Мажитовланы уьйлеринде ерлешген болгъан. Шо заман гьарплар къол булан жыйылма башлангъан. 1954-нчю йылны январ айында типографияны «Октябрни 50 йыллыгъы» деген орамдагъы Алиболатовланы уьйлерине гёчюрелер.

1962-нчи йылдан 1965-нчи йылны апрелине ерли районлар бирикдирилип, бизин район Буйнакск районгъа къошулгъанда, газет чыкъмай тургъан. 1965-нчи йылда районлар янгыдан айрыла ва «Коммунизм ярыгъы» деген ат булан газет де янгыдан чыкъма башлай.

Башлап газет Каспийск, сонг Магьачкъала шагьарланы типографияларында чыгъарыла ва 1965-нчи йылны ахырында гьалиги бинагъа гёчюрюле. Газетни къол булан гьарп жыйывундан тайып, шо йыл ерли типографиябызгъа линотип машин гелген. Бир вакътилерде газет «Юртну юзю» деген атны да юрютген. Демек, шо йыллагъа гёре янгы технологиялар къолланма башлай...Шону булан бирге газетни чыгъывуну сан яны яхшылаша, тиражы арта. Эгерде алдын газетни тиражы юзлер булан санала эди буса, шо йылларда 4000-ге ювукъ экзем­пляр чыкъма башлай. Алдын газетни гьарпларын 8-9 адам къол булан жыя туруп, узакъ къала эди буса, линотип гелген сонг иш хыйлы енгиллешген. Шо заманларда газет жумада уьч, йылда 156 номер чыгъып, охувчугъа заманында етишип тургъан. Типографияны техника базасы сонггъа таба толумлашгъан, бирдагъы линотип, 2 печат машин, кагъыз гесеген, сурат этеген «Эга» машинлер гелген.

1988-нчи йылны башындан тутуп, район газетни Каспийск шагьардагъы 5 номерли типографиягъа байлавлу этгенлер. Типография янгыдан редакцияны янында иш гёрме башлай. Редакцияны коллективинде хыйлы адамлар тарбиялана, оьрлене. «Ёлдаш» газетни къуллукъчусу Абдулвагьап Межитов, Дагъыстан радиону къуллукъчулары Абдуллабек Абдуллабеков, Солтанбек Солтанбеков, Къурбанали Шамсутдинов, шаир ва язывчу Латип Гьажакъаев биринчи абатларын мунда алма башлагъан, журналистни авур касбусуна район газетни редакциясыны коллективинде уьйренген. Сонггъа таба редакцияда Гь.Гьажимурзаев, А.Алимоллаев, М.Дурниязов, Гь.Гьа­жиев, Бадрутдин Магьамматов, Малик Маликов, Узлипат Ибрагьимова, Насрулла Байболатов ва олай оьзгелери ишлеген.

– Асадулла Гьайбуллаевич, оьмю­рюн журналистикагъа ва газет чыгъарывгъа багъышлагъан адамланы унутмайгъаныгъыз яхшы...

– Оланы унутма кюй де ёкъ, олар бизин тарихибиз, оьктемлигибиз. Район газетни ишинде узакъ йылланы боюнда актив кюйде ортакъчылыкъ этген мухбирлени атларын мен бугюн эсгерме сюемен. Муна олар: Паравулдан – Гьажи Бейболатов, Къакъашурадан Исламутдин Къурбанов, Салавутдин Жамукъов, Къарабудагъгентден – Исрапил Исаев, Магьамматшапи Гьажиев, Дёргелиден – Сапият ва Айшат Изиевалар, Гьелиден – Ж.Загьиров, Манасгентден – Ашурлав Ашурилов ва кёп оьзгелери яшавун газет булан байлагъанлар. Буссагьат редакцияда оьз касбусун яхшы бажарагъан, бай сынаву булангъы адамлар, касбуну усталары ишлей. Шихав Къайырбеков, жаваплы секретар Нюрсагьадат Изамутдинова, суратчы Абдуллабек Самадов, баш редакторну орунбасары Багьавутдин Самадов, 30 йылдан да къолай ишлеген компьютер къуллукъчуларыбыз Муъминат Зайналова, Айпатимат Юсупова, Умусалимат Гьанипаева, редакцияны бухгалтери Илмугьаят Алчагъырова оьзлени борчун намуслу кюйде кюте. Шолай да, редакцияда ишлеген Акав ва Бакумай Умаевлени, Алпият Ягьияеваны, къыйынлы йылларда ишлеген линотип машинлени ишлетген Ажаку Гьажиева, Асият Вагьитова, Папу Агьавова, печатницалар Адавият Абужаева, Айзанат Керимгьажиева, набор этеген Самат Абдуллатиповну атларын да бугюн эсгерме сюемен.

Озокъда, гьалиги заманда ишлемеге тынч, газет компьютерде этиле, къыйналмай печат эте...

«Районну яшаву» деген газет – муниципал къурулувну печат къуралы. Биз шонда район администрацияны ва ону бёлюклерини иши гьакъда язабыз, къарарлары чыгъа. Буссагьат газетни ишинде янгыртылыв гьис этиле. Биз аслу гьалда тил масъаланы гётеребиз. Неге десегиз, артдагъы йылларда шагьарларда чы нечик де, гьатта юртларда да агьлюлер орус сёзлени къошуп сёйлейген болуп тура. Интернет торунда не де язылып чыгъа, тек шолар орус тиллерде бола. Бу ерде ана тилде чыгъагъан газетни маънасы арта, неге тюгюл де газет халкъны арасында ана тилни сакълайгъан къурал болуп токътай. Газетде бугюн бары да кант этеген тарбия масъалаланы гьакъында языла, шо да бизин къумукъ халкъгъа аслу зат. Миллетни арасындагъы адатлангъан тарбия азып бара, газетни бетлеринде шону гьакъында пикру алышдырма бола. Демек, газет адамланы къайсы масъаласын чечмек учун да ачыкъ майданча болуп токътай ва шогъар имканлыкълар болдурула.

– Имканлыкълар дегенде, газетге башчылыкъ этме башлагъандокъ, сен ишчилеге имканлыкълар болдургъанны билемен, ишлейгенлер учун шо аслу зат...

– Бизин бинабызгъа 50 йылдан да артыкъ бола, бир вакътиде шо мукъаятлы бина болгъан буса да, заман гете туруп эсгиленген, ичлерин яраш­дырма герек. Мен ишлейгеним эки йыл ярымлар бола. Ишге гелгендокъ, гёрсетилген харжгъа гёре, оьзгючюбюз булан ичин ярашдырдыкъ, иш ёлдашларыма ял алма, намаз этме онгайлыкълар болдурдукъ. Редакцияны абзарына асфальт салдырдыкъ, компьютер техниканы алышдырдыкъ.

– Асадулла Гьайбуллаевич, байрамыгъызны алдында газетни охувчуларына не айтма сюесен?

– Гьюрметли охувчуларыбыз!

Сизин ва бизин район газетибизни 70 йыллыкъ юбилейи булан къутлайман. Барыгъызгъа да гьакъ юрекден къатты савлукъ, ожакъларыгъызгъа парахатлыкъ, насип, берекет ёрайман. Сизин якълавугъуз бизге ва бизин газетге бек тарыкъ! Биз гьар заман сизин буланбыз. Газет буса энниден сонг да сизин пайдагъызгъа, сизин тарыгъыгъызгъа табылып ишлеп туражакъ.