Меню
16+

Сетевое издание "Району яшаву"  «Будни района»

30.07.2020 14:13 Четверг
Категория:
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!

Къурбанлыкъларыгъызны Аллагь къабул этсин!

Ид-аль-Адха – къурбан соягъан, Ислам динде лап да сыйлы байрам. Бу байрам бусурман рузнамагъа гёре, Зуль-гьижжа айны 10-нчу гюнюнде бола. Шо гюн бусурманлар Гьажда жыйылагъан гюнге рас геле. Ид-аль-Адхадан сонг биринчи гелеген уьч гюнге “ташрикъни” гюнлери деп айтыла. Ид-аль-Адха гюнню алдындагъы ахшамдан башлап бусурманлар эшитеген кюйде булай такбир охулмагъа башлай: Аллагьу Акбар, Аллагьу Акбар, Аллагьу Акбар, Лаилагьа илляллагьу валлагьу Акбар, Аллагьу Акбар ва лиллагьиль гьамд (уьч керен). Сонг: Аллагьу Акбар, Аллагьу Акбар, Аллагьу Акбар. Аллагьу Акбару кабиран вальгьамдулиллагьи касиран ва субгьаналлагьи букратан ва асила деп къоша.

Такбирни межитлерде де, уьйде де, орамларда да охуй — бары да ерлерде эргишилер къычырып, къатынлар буса ичинден. Ондан къайры, такбир гьар намаздан сонг да охула, азкарланы алдында. Такбир ташрикъни ахырынчы гюнюндеги ахшамнамаз булан тамамлана, демек, Зуль-гьижжа айны 13-нчю гюнюне ерли узатыла.

Къурбанбайрамны алдындагъы гечени ибадат этивде йиберсе яхшы. Бу гече Яратгъаныбыз къулларыны тилевлерине жавап бере. Аллагьны Элчиси булай деген: “Оразабайрамны ва Къурбанбайрамны алдындагъы гечелени Аллагьгъа къуллукъ, ибадат этип йибереген адамны юрегине къайгъы тиймес, оьзгелер къайгъыгъа батгъан заманда”. Эгер де сав гечени ибадатда йибермеге чола ёкъ буса, гечени уьч пайыны бир пайын яда бир гесек пайын сама да юхламай ибадатгъа багъышлагъыз. Шо да бажарылмай буса, яссы ва эртеннамазланы буса да жамият булан межитде къылмагъа къарагъыз.

Гечортадан сонг, байрам намазны заманы гелгенче, толу кюйде киринсе яхшы, булай нийят да айтып: “Мен нийят этдим киринмеге Аллагь учун, сюннет”. Сонг тюклени ва тырнакъланы гесмеге, таза опуракъ гиймеге яхшы.

Эртен таза опуракъ да гийип (бар буса, янгысын гийсе, дагъы да яхшы), атир ийислер де себип, байрам намаз къылмакъ учун межитге бара. Байрам намазны вакътиси гюн чыгъып 15-20 минутдан сонг башланып, тюш намазны заманы гелгенче бола. Межитде байрам намаз гюн чыкъгъан сонг 45 минутлар гетген сонг къылына (шо гьакъда алданокъ имамгъа сорап билсе яхшы). Межитге бармагъа чола ёкъ буса, байрам намазны уьйде, уьягьлю булан да, айрыча да къылмагъа ярай.

Салят уль-ид -

байрам намаз

Байрам намаз (салят уль-ид) Оразабайрам гюн къылынагъан намаз йимик къылына. Ким байрам намаз нечик къылынагъанны билмей буса, эки ракаатлы сюннет намаз къылсын, байрам намазгъа нийят да тутуп. Амма булай имканлыкъ йылда бир керен тувулунагъангъа гёре, байрам намазны къутгъармаса яхшы. Сапардагъылар да байрам намазны къылса яхшы.

Байрам намазны алдында “Аллагьу Акбар” деп айтып, шону булан бирче ичинден булай нийят эте: “Аллагь учун, Къурбанбайрам себеп болуп, мен эки ракаатлы сюннет намаз къылмагъа нийят этдим”.

Сонг, билеген адам “Важжагьтуну” охусун. Ондан сонг биринчи ракаатда етти керен “Аллагьу Акбар” деп айтып, къолларын къулакъларына ерли оьрге гётере. Гьар “Аллагьу Акбардан” сонг, ахырынчысындан къайры, булай деп айта: “Субгьаналлагьи вальгьамдулиллагьи ва ла илагьа иллалагьу валлагьу акбар”. Ахырынчы “Аллагьу Акбардан” сонг “аль-Фатигьа” сураны охуй. Экинчи ракаатда “Аллагьу Акбар” деп беш керен охуй. Байрам намаздан сонг имам байрам ваъза охуй.

Къурбанбайрам гюн къурбан союла, ону этин гьажатлылагъа уьлеше, къардашланы — къурдашланы уьстюне бара, хоншулагъа гире, оьз­ге бусурманлагъа гирмеге де яхшы. Шо гюн къабурлагъа барып, дуа охумагъа яхшы, къонакъланы къабул этмеге, байрам булан бир-биревню къутламагъа, шат болмагъа арив деп санала.

Ички ичмеге, шариат булан гери урулагъан оьзге ишлени этмек — намартлыкъгъа тенг этиле, Ислам динни пешемейгенлик бола.

Къурбан союв

Къурбанбайрам гюн ва ону арты булан гелеген уьч гюнню ичинде къурбан соймакъ — Мугьаммат Пайхаммарыбыз къоюп гетген уллу сюннет (сюннет уль-муаккада), Аллагьны Элчиси шогъар айрыча агьамиятлы янаша болгъан.

Шо гюнлерде къурбан соймакъ -ажайып кюйде шабагьатланагъан иш. Али асгьап етишдирген гьадисде булай айтыла: “Ким уьюнден къурбан соймакъ учун мал алмагъа чыкъгъан буса, огъар гьар абаты саялы он яхшы иш этген деп язылажакъ ва он гюнагь ишлери тайдырылажакъ. Сатыв-алыв этегенде айтагъан сёзлери тасбигь (Аллагьны эсгерив) деп саналажакъ. Мал учун берилген гьар диргьамы саялы 700 яхшы иш этген деп язылажакъ. Ол адам соймакъ учун малны ерге авдаргъанда, яратылгъанлар бары да шо ерден тутуп еттинчи кёкге ерли къурбан соягъан адамны гюнагьларын гечмекни тилежек. Малдан чыкъгъан гьар тамчы къандан малайиклер яралажакъ, олар да лап Къыяматгюн болгъунча ол адамны гюнагьлары гечилсин деп тилежек”.

Динни тюз юрютеген бусурманлар гьар йыл къурбан соймагъа къаст къыла. Шо саялы бизге де шолай имканлыкъ тапса яхшы. Шо гьакъда гьадисде булай айтылгъан: “Мени уьмметимдеги яхшылар къурбан соя, яманлар буса соймай”. Имам Шафии булай деп айтгъан: “Имканлыгъы бар гишиге къурбан соймай къоймагъа мен яратмайман”. Ибн Аббас имканлыгъы ёкъ гишиге хораз сама да соймагъа ёрай, шо толу къурбангъа саналмаса да. Шо айтылгъан сёзлени маънасы: бу байрамгъа гьюрмет этип, нени буса да къурбан этмеге герек. Къурбан соювну аслу мурады — Яратгъаныбызгъа табиъ болмакъ. Къурбанны чагъы етишген бусурман учун гьажатлы нийят булан эте.

Къурбан соймакъ учун тюелер, таналар, къойлар, эчкилер яратыла (оьзге гьайванлар къыйышмай). Шолар эсгерилген къайда оланы алдынлыгъын гёрсете. Шону булан бирче, тюени ва тананы еттев саялы соймагъа яратыла, къой ва эчки буса янгыз бир бусурман адам саялы союла. Еттев учун тюени яда тананы союп тургъунча, гьар ким учун бирер къой яда эчки сойса яхшы.

Эгер агьлюде бир къойну яда бир эчкини къурбан соя буса, шабагъат бары да агьлюге тие.

Къурбан соювну

шартлары

1. Къурбан соягъан адам бусурман болмагъа герек ва нийятны гьакъ кюйде янгыз бир Аллагь учун тутмагъа тарыкъ.

2. Къурбан сойгъунча алдын хас нийят тутмагъа тарыкъ. Эргишилер оьзлер саялы къурбан соя буса, малны оьз къолу булан сойса яхшы, тек башгъа адамны вакил этмеге де ярай. Нийятны булай айта: “Мен нийят этдим, Аллагь учун оьзюмден (яда мени вакил этген пеленчеден) къурбан соймагъа сюннет”. Оьзюнг учун башгъа адам мал соя­гъанда, ону къырыйында болмагъа яхшы санала. Бизин Пайхаммарыбыз къызы Фатимагъа булай айтгъан болгъан: “Сен саялы къурбан соягъанда, сен де къырыйында бол. Къурбан союлагъан малны къаны ерге тюшгендокъ, сени алда этген бары да гюнагьларынг гечилер”.

Башгъа адам учун къурбан союла буса, ол адамны ихтияры берилмеге тарыкъ.

3. Къурбан союлагъан гьайванны чагъы етишген болмагъа тарыкъ: къой бир йыл битип, экинчи йылгъа гирген болмагъа тарыкъ; эчки ва тана эки йыллыкъ, уьчюнчю йылгъа гирген болмагъа тарыкъ; тюе буса — беш йыл битип, алты йылгъа гирген болмагъа герек.

4. Къурбан союлагъан гьайванны савлугъу яхшы болмагъа тарыкъ, къаркъарасында уллу зиян болмагъа герекмей.

Гьайванны бир нече тиши яда къулагъыны (уьч пайыны бир пайы чагъы) гесеги ёкъ буса эпге геле, тек бютюнлей тишсиз яда сав къулакъсыз гьайванны къурбан гьисапда соймагъа ярамай. Гьайванны къуйругъу, гёзлери ва оьзге санлары да сав болмагъа тарыкъ. Гьайван токъ буса яхшы, (артыкъ арыкъ гьайванны соймагъа ярамай), аврувлу болмагъа да герекмей.

5. Къурбан соювну болжалын да сакъламагъа тарыкъ. Къурбан союв байрам намаздан сонг башланып, Зуль-гьижжа айны 13-нчю гюнюню ахшамы болгъунча узатыла.

Гьайванны итти чарлангъан бичакъ булан соймагъа герек. Соягъанда да бичакъны гьайванны тамагъындан айырмай соймагъа тарыкъ. Союлагъан гьайвангъа бичакъны гёрсетмеге ярамай ва къурбан этилеген гьайванлар союлагъанда бир-бирин гёрмеге герекмей.

Башлап булай дуа охула: “Бисмиллягьи ррагьманиррагьим Аллагьумма салли аля Мугьаммад ва аля али Мугьаммадин ва саллим”. Сонг арты булан такбир охула.

Ондан сонг малны сол хырына ятдырып, Къыблагъа (Маккагъа) бакъдырып, булай дуа охуй туруп: “Аллагьумма гьаза минка ва иляйка фатакъаббаль минни Бисмиллягьи Аллагьу Акбар Аллагьумма салли аля Мугьаммадин ва аля али Мугьаммадин ва саллим”, гьайванны тамагъындан соймагъа башлай.

Союлгъан къурбан этни гьажатлылагъа бишмеген кююнде уьлешсе яхшы, уьйде берекет учун гиччи гесек де къоюп. Амма этни уьч пай этгенде бир пайын яда гиччи гесегин сама да уьлешмеге ярай. Сюннет къурбангъа салынагъан талап — союлгъан этден бир гиччи гесекни буса да, секетге тийишли адамгъа бермек. Къурбан борч (назру) гьисапда союлгъан буса, бары да этни уьлешмеге тарыкъ.

Арапа гюн

Арапа гюн-бары да гюнлерден къыйматлы гюн. Бу гюн этилген яхшы ишлер учун берилеген шабагьат кёп къадар арта. Шо къадарны уллулугъун Аллагьдан къайры бирев де билмей. Шо кепде шо гюн этилеген гюнагь ишлени авурлугъу да кёп къадар арта.

Аллагьгъа ювукъ болмакъ учун, адам таза юрек булан, не яхшы иш этсе де, шо учун ол Къыяматгюн шабагьат гёрмейли къоймас. Шо ишлени лап агьамиятлысы, бизин Аллагьгъа ювукъ этегени — Арапа гюн тутулгъан ораза деп санала.

Арапа гюн

тутулагъан ораза

Арапа гюн — Зуль-гьижжа айны 9-нчу гюню бола. Шо гюн ораза тутмакъ сюннет ишге санала. Пайхаммарны гьадисинде булай айтылгъан: “Шо гюн ораза тутгъан адамны гетген йылгъы ва гележек йылгъы гюнагьлары гечилежек”. Бусурманланы анасы Айша Масрукгъа булай деп айтгъан болгъан: “Гьей Масрук, Пайхаммар Арапа гюн тутулгъан оразаны оьзге минг гюнлер булан тенглешдиргенни эшитгенмисен?”

Имам Рамали Арапа гюн тутулгъан ораза эки йылны уллу ва гиччи гюнагьларын чаяжакъгъа ант этген болгъан. Амма биревню хатирин къалдырып гюнагь къазангъан адам, гюнагьындан чайылмас, ол адам ону гечмей туруп. Шо гюн авруйгъан ва сапардагъы адам (къыйынлыкълар бар буса) ораза тутмай бола. Эгер къыйынлыкълар ёкъ буса, шо гюн ораза тутса яхшы. Гьаж къылагъан гиши буса, о гюн ораза тутмаса яхшы, неге тюгюл Арапа тавда ибадат этмеге огъар гюч тарыкъ болажакъ.

Сояжакъ къурбанларыбызны, бу гюнлерде этген ибадатларыбызны Аллагь къабул этсин! Амин.

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.

61