Эсде сакълайыкъ!

Елевчюлерден азиз Ватанын якъ­ламакъ учун фронтгъа давну йылларында бизин райондан 4187 адам гетген. Ватангъа лап къыйынлы дав башлангъан 1941-нчи йыл фронтгъа райондан 1027 адам гетген. 1942-нчи йыл фронтгъа райондан 2465 адам чакъырылгъан, 1943-нчю йыл буса 387 адам чакъырылгъан...

Фронтгъа гетген 4187 адамны ичинде азиз Ватаныны эркинлиги ва азатлыгъы учун дав майданларда 1878 адам азиз жанларын къурбан этген. Давдан эсен-аман 2200 адам къайтгъан. Заман гетип, дав салгъан яралардан, дав майданларда савлугъун тас этген воинлерибизни сыдралары сийрек болгъан, буссагьатгъы вакътиде районда давну бир де ортакъчысы къалмагъан.

Ватан давну фронтларында бизин районну вакиллери къоччакъ кюйде ябушгъанлар ва игитликлер гёрсетгенлер. Оланы кёплери Москва, Ленинград, Сталинград шагьарланы якълагъанлар, дав ёллары, къызгъын ябушувлары булан Уллу Уьстюнлюкню гюнюне ерли ябушгъанлар. Оьжетли дав майданларда, тенгсиз ябушувларда гёрсетген къоччакълыкълары саялы оланы кёплери пачалыкъ савгъатлагъа ес болгъан ва юртлуларыны абурун, сыйын къазангъан.

Шоланы ичинден: мисгин, Макътавлукъну уьч де даражалы Орденлерини кавалери Абдурагьман Ширавов – Уллубийавулдан, Макътавлукъну эки даражалы Орденлерини кавалери, мисгин Магьаммат Абдуллаев, «Къызыл Юлдуз» орденни кавалери Гьизбулла Гьиравов, Ватан давну I ва II даражалы орденлерини кавалери Магьамматрашат Канзитдинов – Къарабудагъгентден, Шагьабутдин Магьамматов, Акав Бамматов – Гьелиден, Абдулмуслим Магьамматов, Магьамматрасул Гьажиев – Губденден, Хыдырбекгьажи Гьашимов, Самат Ильясов – Къурбукиден, Илмутдин Насрутдинов, Т.Магьамматов, Акав Чопалаев – Къакъашурадан, Магьаммат Амиров – Паравулдан, Абдусалим Бадрутдинов – Дёргелиден, Магьамматали Магьамматов – Манасдан, Къарабудакъ Халитов ва Расул Жангишиев – Манасгентден ва кёп-кёп оьзгелери.

Бизин районну Къарабудагъгент юртундан Абидин Лежбединов дав ёллар булан йыртгъычланы уясы – Берлин шагьаргъа ерли етишип, рейхстагны дагъытылгъан баруларына къолъязывлар этген.

Бу гиччи макъалабызда бизин райондан фронтгъа гетип, азиз Ватаныны эркинлиги, азатлыгъы учун къанын, жанын аямай ябушгъан, игитликлер гёрсетген бизин якълыланы барысыны да атларын эсгермеге болмайбыз. Олар барысы да Ватаныны алдында токътагъан сыйлы борчун намуслу кюйде кютгенлер ва юртлуларыны арасында абур-сый, гьюрмет къазангъанлар.

Бизин районлулар Уьстюнлюкню гюнюн ювукълашдырмакъ учун немис-фашист елевчюлер булан янгыз фронтларда ябушуп къоймагъан, шо гюнню болгъан чакъы тезлендирмек, ювукълашдырмакъ муратда тылда къалгъан халкъ да гечесин-гюнюн бир этип чалышгъанлар.

Иш гючдеги халкъны авадан яны фронтгъа гетгенде, бары авлакъ ва оьзге ишлени авурлугъу яш-юшлени, къатын-къызланы, тамазаланы инбашларына туварылгъан. Олар айлар булан авлакъларда, фермаларда къалып, фронт учун аш, оьзге тюрлю юрт хозяйство продукталар болдургъанлар. Районубуз давну йылларында йылдан-йыл кёп юрт хозяйство продукталар болдуруп, пачалыкъгъа тапшуруп гелген.

Районну ёлбашчыларыны янындан халкъ хозяйствону давну заманына ва талапларына жавап береген даражада къурмакъ учун хыйлы иш этилген. 1941-нчи йылны июль айыны 19-нда райисполком «7-10-нчу класланы охувчуларын юрт хозяйство авлакъ ишлеге къуршамакъ» деп къарар чыгъаргъан. 1-нчи августда буса КПСС-ни район комитетини ва райисполкомну бирлешген къарары булан “Уьлкени якълав фондуна харж жыймакъ” деп къарар чыгъарылгъан.

6-нчы августда буса Къурбукидеги В.И.Ленинни атындагъы колхозну колхозчулары районну бары да колхозчуларына «Къызыл Армия учун нечакъы ашлыкъ ва оьзге тюрлю юрт хозяйство продукталар берип бола буса да бермек!» деген чакъырыв этгенлер.

1942-нчи йылны февраль айында районда бирдагъы керен шолай булкъа оьтгерилген. Шо гюн къазангъан акъча якълав фондуна йиберилген. Шо акъчагъа Карелия фронт учун 2 вагон исси опуракълар, ашамлыкъ продукталар алынгъан ва йиберилген.

Шо савгъатланы фронтгъа Къарабудагъгентден Умусалимат Агъабекова, Гьелиден Къонакъбий Догеев узатгъанлар ва Карелия фронтну воинлерине оьзлер алып гелген савгъатланы шатлыкъны шартларында тапшургъанлар.

Давну йылларында къайратлы кюйде янгыз коллективлер ишлеп къалмагъан. Фронт саялы айры-айры адамлар да оьзлеге артдырылгъан борчлар алып, фронтгъа гетген ёлдашлары саялы да ишлегенлер.

Уллубийавулдан “Кировну атындагъы” колхозну колхозчусу Даражат Умаева гюнлюк норма булан 0,25 гектар майданда ашлыкъ оргъан. Натижада гюнлюк тапшурувун хыйлы артыкъ этип яшавгъа чыгъаргъан. Манасдагъы МТС-ни механизаторлары-комбайнерлары Албёрю Къадыров оьзюню «Коммунар» деген тиркевлю комбайны булан 80 гектарны ерине 403 гектар майданны ашлыгъын къайтаргъан, оьзю­ню иш ёлдашларындан уьлгю алып ишлейген Агьмат Жалавов – 250, Пазил Исаев 243 гектарланы ашлыгъын басгъанлар.

Районну халкъ хозяйство производстводагъы оьр гьасиллерден районну ёлбашчыларына 1944-нчю йылны апрель айны 1-ине болжалдан алда район пачалыкъгъа юрт хозяйство продукталар беривню артыкълыгъы булан толтургъанын билдирген. Уьч йылны ичинде район планны уьстевюне: 10 минг тон ашлыкъ, 3 минг тон эт, 35 тон юн, 200 тон сют ва кёп оьзге тюрлю юрт хозяйство продукталар, олай да 3 млн. манат акъча тапшургъан.

Пачалыкъгъа юрт хозяйство продукталар тапшурувда Къурбукиде В.И.Ленинни, Къакъашурада Коминтернни, Къарабудагъгентде Андреевни атындагъы колхозлары ва ­оьзгелери айрыча иш гёрсетгенлер.

Фронт учун акъча жыйывда айры-айры ватандашлар оьз къол-къошумун этгенлер. Ленинни атындагъы колхозну председатели Ибрагьим Къарабудагъов оьзю топлагъан байлыгъындан якълав фондгъа 200 минг манат, дёргелили Багьавутдин Пайзуллаев — 70 минг, Къакъашурадан Келяев, Вагьапов, Ягьияев гьариси – 10 минг манат, «Коминтерн» деген колхозну колхозчусу Абуева 2 минг манат йибергенлер.

Районну загьматчылары оьзге ерлерден гёчюп гелеген адамлагъа да лайыкълы кёмегин болдургъан, сыйындыргъан, ишлеме иш ва ашама аш берип сакълагъанлар.

Давдан къайтгъан ватандашлар давларда тийген авур яраларына, къоллары-бутлары ёкъгъа къарамайлы, дав йылларда бузулгъан, къаравсуз къалгъан кёбюсю идараланы тургъузгъан, ишлейген даражаларын гётерген. Кёплери гьукуматны янындан орденлер, медаллар булан савгъатлангъан.

Бугюнгю яш наслулар уллулар гёрсетген къоччакъ ишлени унутмай, гележекде районну алдында салынгъан борчланы кютежегине инанабыз.

Гьажи Гьажиев, районда давну ва загьматны ветеранларыны Советини ёлбашчысы